In Nederland bestaat er een militaire dienstplicht voor mannen tussen 17 en 45 jaar (en sinds 2020 ook voor vrouwen), maar sinds 1997 is de opkomstplicht opgeschort. In de USA zijn alleen mannen dienstplichtig, maar sinds het einde van de Vietnamoorlog (1973) wordt ook daar de opkomstplicht niet meer geëffectueerd. Sinds de opschorting van de opkomstplicht bestaan zowel de Nederlandse als de Amerikaanse strijdkrachten dus uitsluitend uit beroepsmilitairen en oproepbare reservisten. Daarmee is het werven van militair personeel en het in stand houden van een reservoir van mobilisabele hulptroepen een cruciaal landsbelang geworden.
In dat verband speelt het Amerikaanse hoger onderwijs een belangrijke rol. In Amerikaanse ‘colleges’ kunnen studenten tijdens hun studietijd een militair opleidingsprogramma volgen van het Reserve Officers’ Training Corps (ROTC). Dat levert hun een studiebeurs op, maar als tegenprestatie moeten ze na hun afstuderen een dienstverband bij Defensie aangaan dan wel een contract als reserveofficier tekenen.
Maar ook op hun middelbare school krijgen leerlingen al militaire vorming aangeboden, namelijk op de ‘highschool’ (het schooltraject voor 15- t/m 18-jarigen). Daar kunnen zij zich inschrijven voor het Junior-programma van het ROTC: een officieel schoolvak dat verzorgd wordt door gepensioneerde legerofficieren. De New York Times schreef er onlangs een artikel over (11/12/2022). Het JROTC geeft niet alleen aansluiting op de officiersopleiding voor collegestudenten, maar is vooral ook bedoeld als voorbereidings- en wervingskanaal om ‘lower-class’ leerlingen te stimuleren na highschool rechtstreeks naar lagere militaire functies door te stromen. Kenmerkend voor het modale programma: tijdens de contacturen wordt het militaire uniform gedragen, nadruk op karaktervorming, burgerschapsvorming, patriottisme, disciplinering, sportbeoefening en fysieke fitness, samenwerking en teamwork, competent leiderschap jegens ondergeschikten en gehoorzaamheid jegens superieuren, et cetera.
Waarom schreef de NYTimes onlangs een kritisch artikel over het JROTC-programma? Er zijn sterke aanwijzingen dat eerstejaarsleerlingen door sommige highschools verplicht worden aan het eerste jaar van het programma te participeren (of dat er zware druk op hen wordt uitgeoefend in die richting), terwijl het (meerjarige) programma bedoeld is als een keuzevak binnen het highschoolcurriculum. Bij verplichte deelname maakt de school zich schuldig aan eenzijdige indoctrinatie. Eerder schreef de NYTimes ook over het risico dat de strak-hiërarchische relaties binnen het programma grensoverschrijdend gedrag in de hand werken, terwijl er te weinig toezicht is om dat risico te reduceren. Verder, denk ik, dat men moet waken tegen schadelijke interferentie tussen enerzijds de normen en waarden die door het JROTC-programma worden ingeprent en anderzijds de normen en waarden die door de school en door de rest van het docentencorps worden uitgedragen.
Één reactie