Studeer je aan de Open Universiteit of aan een gewone instelling van hoger onderwijs? In deze coronatijden is het één pot nat: je krijgt overwegend afstandsonderwijs. Toch is er een belangrijk verschil. De OU stelt zich klantgericht op. Je krijgt waar voor je geld, ook al studeer je in een lager tempo. Jaarlijks kun je elk tentamen twee keer herkansen, het verschuldigde collegegeld is naar rato van het aantal cursussen waarvoor je je inschrijft, en behaalde tentamens blijven twaalf jaar geldig.
Studenten aan de gewone universiteiten en hogescholen zijn dat heel anders gewend: als je vertraagd raakt, krijg je straf. Eerstejaarsstudenten die iets te weinig studiepunten halen, worden met een Bindend StudieAdvies (BSA) uit de opleiding verwijderd. Bovendien hebben universiteiten en hogescholen allerlei restricties ingevoerd waarmee het recht op deelname aan tentamens en herkansingen beperkt wordt.
Dat soort straffen en restricties wordt goedgepraat met het argument dat het preventieve maatregelen zijn om te bewerkstelligen dat studenten zuinig en zorgvuldig gebruik maken van de hoogwaardige onderwijs- en tentamenvoorzieningen. Daar staat tegenover dat men in de loop der tijd een effectiever instrument heeft ontwikkeld om datzelfde doel te bereiken: heden ten dage bedraagt het jaarlijkse collegegeld in principe 2143 euro, ongeacht het aantal programmaonderdelen of tentamens dat in het desbetreffende jaar door de student ‘geconsumeerd’ wordt. Vergeleken met straffen en restricties past dat instrument ook beter bij de missie van een professionele onderwijsorganisatie. Het is onprofessioneel om de studievoortgang van studenten willens en wetens te belemmeren (tenzij men aannemelijk kan maken dat die maatregelen noodzakelijk zijn om ongeschikte studenten te bewegen de opleiding zo snel mogelijk te verlaten).
Maar in deze coronatijden kunnen de gewone universiteiten en hogescholen niet meer op hoogwaardig contactonderwijs bogen. Ze geven voornamelijk afstandsonderwijs en hun afstandsonderwijs is niet hoogwaardiger dan dat van de Open Universiteit. Er is dan ook alle reden om de studiebelemmerende maatregelen (de strenge BSA-norm en de restricties op de deelname aan tentamens en herkansingen) op te schorten. Indien de gewone universiteiten en hogescholen met alle geweld aan hun BSA-selectie willen vasthouden, laten ze dan in elk geval terugkeren naar de lage norm die oorspronkelijk door de wetgever bedoeld was: wie in het eerste studiejaar minder dan dertig van de zestig propedeutische studiepunten haalt, wordt (behoudens persoonlijke omstandigheden) uit de opleiding verwijderd.
Met wat voor soort restricties wordt het recht op deelname aan tentamens en herkansingen beperkt? Kijk bijvoorbeeld naar artikel B2.3 van de Richtlijn Onderwijs Universiteit Utrecht:
——
B1.1 In de bachelorfase worden activerende onderwijsvormen gebruikt en is het onderwijs zoveel mogelijk kleinschalig van opzet.
B1.2 De vormgeving en uitvoering van een cursus in de bachelorfase voldoet aan de volgende uitgangspunten:
a. cursussen [=onderwijseenheden] hebben een standaardomvang van 7,5 studiepunten; (…)
c. de toetsing van de student is afgerond bij het einde van de cursus;
d. cursussen zijn zo ingericht dat de actieve participatie van studenten bevorderd wordt zodat zij aan de eindtermen van de cursus kunnen voldoen. In het eerste bachelorjaar van iedere opleiding, is het aangeboden aantal contacturen minimaal 12 uur en maximaal 18 uur per week; in de hogere bachelorjaren, gemiddeld over de gehele universiteit, minimaal 12 uur per week. (…)
B2.2 Iedere cursus bevat meerdere toetsmomenten. Uiterlijk halverwege de cursusduur is er een moment waarop de docent de vorderingen van de student evalueert en aan hem of haar kenbaar maakt.
B2.3 Indien de student voldaan heeft aan de in de cursusbeschrijving beschreven inspanningen wordt hij, uitsluitend bij een onvoldoende eindbeoordeling van ten minste een vier, éénmaal in de gelegenheid gesteld om op een door de docent te bepalen wijze, de cursus alsnog te halen.
——
Dus: als je je hebt ingeschreven voor een cursus en je bent aan het eind van die cursus niet geslaagd, dan moet je die cursus in principe volgend studiejaar helemaal overdoen. Maar bij wijze van gunst krijg je één herkansing, mits je tijdens de cursus aan alle voorgeschreven inspanningen hebt voldaan én mits het eindcijfer dat je in de cursus hebt behaald, niet lager is dan een vier.
Volgens ScienceGuide (14/10/2020) tekent zich een kamermeerderheid voor afschaffing van het BSA af.