In mijn vorige blogbericht kwam StudyBoost ter sprake: het contractonderwijs dat de Rotterdamse opleiding Economie & Bedrijfseconomie (E&B) aan haar eigen eerstejaarsstudenten aanbiedt. Ik weet niet precies wat ik daarvan denken moet. Studenten betalen 275 euro per vak voor acht bijlessen in groepen van minimaal acht personen. De organisatie is ondergebracht bij EURAC BV (alias ESAA BV). Dat is een werkmaatschappij van EUR Holding BV, die het contractonderwijs en -onderzoek van de Erasmusuniversiteit beheert. Wat drie struikelvakken betreft, is contractueel vastgelegd dat studenten die voor het tentamen slagen, het bijlesgeld gerestitueerd krijgen (ten laste van het E&B-opleidingsbudget).
In de onderwijsethiek geldt als stelregel dat docenten geen betaalde bijlessen mogen geven aan leerlingen uit hun klas (Holleman 2006, p.16). In dat geval kan namelijk belangenverstrengeling optreden: door hun taken in de klas te laten versloffen, kunnen ze hun bijlesklandizie (en dus hun eigen inkomsten) vergroten. Voor scholen of faculteiten kan een soortgelijk mechanisme optreden. Door hun zwakke leerlingen/studenten contractonderwijs aan te bieden, kunnen zij de onderwijskosten drukken die ten laste van hun eerstegeldstroombudget komen. Het is zelfs denkbaar dat de faculteit in de joint venture met EURAC winst maakt indien zij personeelsleden voor het verzorgen van de StudyBoost-lessen bij EURAC detacheert of dat haar personeelsleden persoonlijke neveninkomsten trekken uit deze bijlesarbeid.
Enerzijds is het dus niet uitgesloten dat kansloze eerstejaars als melkkoe gebruikt worden. Maar anderzijds kan het zijn dat de faculteit geheel te goeder trouw handelt. De hele eerste geldstroom, voorzover voor het onderwijs bestemd, wordt besteed om goed onderwijs te geven. Maar dat geld is niet toereikend om zwakke studenten intensief te ondersteunen. Zij heeft deze constructie bedacht om hen toch in groten getale door de propedeuse heen te slepen. Maar dan zou zij in elk geval maatregelen moeten treffen om de schijn van belangenverstrengeling weg te nemen.
De onderwijsethiek biedt nog een tweede invalshoek om deze kwestie te benaderen: de discriminatie van minder-draagkrachtige studenten. Niet iedere eerstejaarsstudent is bij machte, bovenop z’n collegegeld, elke twee maanden 275 euro voor het volgen van bijlessen op te hoesten. Met andere woorden: is hier nog wel sprake van gelijke kansen?
Michael Gorczynski (Karakter Uitgevers BV) heeft mij verzocht namens hem het volgende commentaar te plaatsen. Meer en meer worden online communicatie- en I.T.-tools ingezet om bijles te geven. Het enige wat de leerling/student nodig heeft is een pc met internetverbinding. Zie bijvoorbeeld de Toetstrainers die Karakter Interactive aanbiedt om leerlingen voor te bereiden op de CITO Eindtoets Basisonderwijs. In een enthousiaste inleiding voor Ted.com (maart 2011) heeft Salman Khan (Khan Academy) deze ontwikkeling in een bredere onderwijscontext geplaatst. Dat is de richting waarin opbrengstgericht onderwijs evolueert.
Een Surinaams parlementslid beweert dat Surinaamse leraren een dik centje bijverdienen met betaalde bijles voor eigen parochie (Waterkant.net 25/6/2012, Times of Suriname 25/6/2012).