onderwijsethiek.nl

Karin Winters (1/9/2009) schrijft een ironische blogpost naar aanleiding van het recente advies van de MBO-raad over de burgerschapsvorming. Vanwaar die ironie? Dat wordt niet helemaal duidelijk, maar er is inderdaad aanleiding voor een kritische kanttekening. De Onderwijsraad (2003 p.9-10) onderscheidt twee aspecten van burgerschap: (a) de politiek-juridische kant (de burger als lid van de staats­gemeenschap, aan wie rechten en plichten zijn toegekend) en (b) de sociologische kant (de burger als deelgenoot aan de samenleving, die bereid en in staat is daaraan een actieve bijdrage te leveren). De MBO-raad vindt dat de burgerschaps­vorming mede op de politiek-juridische kant (a) georiënteerd moet zijn. Maar vervolgens kiest de Raad slechts één segmentje daaruit: de rechten en plichten van de burger om deel te nemen aan de politieke besluitvorming. De Raad richt zich dus uitsluitend op burgerparticipatie in de democratische staats­gemeenschap en laat het rechts­statelijke gehalte van de staatsgemeenschap buiten beschouwing.
Burgers hebben fundamentele rechten en vrijheden die in de Grondwet en in het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens gewaarborgd zijn. Onlangs bepleitte Pieter Markus om kennis van de mensenrechten in de kerndoelen van het onderwijs op te nemen (De Volkskrant 28/8/2009). Voor de MBO-raad heeft dat kennelijk geen prioriteit. Daarin staat de Raad overigens niet alleen. Uit het Toezichtkader Actief Burgerschap en Sociale Integratie (Onderwijsinspectie 2006) blijkt dat scholen van de overheid nauwelijks impulsen krijgen om aandacht te schenken aan de rechten en vrijheden van de burger. De leerlingen wordt ingeprent dat ze constructief moeten participeren in de staatsgemeenschap en in de samen­leving. Maar vergeten wordt dat ze ook moeten leren dat burgers in een vrije staats­gemeenschap strijdbaar moeten zijn om hun fundamentele burgerrechten te verdedigen.