De Britse socioloog Frank Furedi heeft samen met Jennie Bristow een lijvig essay gepubliceerd over de claimcultuur in de gezondheidszorg en in het onderwijs. De professionele gezondheidszorg wordt verlamd door de dreiging van schadeclaims van de kant van geldbeluste patiënten/cliënten en advocaten. Hetzelfde gebeurt in het Britse onderwijs door de groeiende claimcultuur van ouders en van studenten zelf. Werkgevers onderkennen bovendien het risico dat personeelsleden (zoals leraren en docenten), met de arbo-wet in de hand, geleden schade wensen te verhalen. Deze toenemende juridisering van de verhoudingen kost handenvol geld, niet alleen door de resulterende schade-uitkeringen maar ook door de bijkomende kosten van rechtsbijstand en klachtenbehande­ling. Maar hoger nog zijn volgens Furedi de sociale kosten: in de publieke instellingen staat niet langer het professionele handelen centraal maar een bureaucratisch beleid om zich tegen klachten en claims in te dekken.
Wat ik een beetje mis in Furedi’s analyse is aandacht voor andere maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de groeiende ondernemingscultuur binnen publieke instellingen. Naarmate zij zich meer op hoge omzet, doelmatigheid en winst richten, komt de professionele beroepsethiek onder druk te staan. Ook de rol van de overheid blijft bij Furedi onderbelicht. Door neoliberale versterking van de marktwerking, deregulering, verminderd (‘risicogericht’) toezicht en verhoging van de eigen bijdragen worden de gebruikers van publieke diensten op zichzelf teruggeworpen. Zij worden genoopt via klachten en claims voor hun eigen belangen op te komen en zodoende ook tegenwicht te bieden tegen de botte claims (prestatie-eisen) waarmee de instellingen door de overheid belaagd worden.
Bron: The social cost of litigation (London: Centre for Policy Studies, september 2012).
Zie ook: Te veilige school (12/11/2007, 12/1/2011).