De JP Coenschool voor basisonderwijs is genoemd naar Jan Pieterszoon Coen (1587-1629). Hij staat niet alleen bekend als Gouverneur-Generaal van de Oost-Indische VOC-bezittingen, maar ook als de Slachter van Banda: de genocide op bijna 15.000 inwoners van de Banda-eilanden om het VOC-monopolie op de nootmuskaathandel te vestigen. In 1911 werd de openbare JP Coenschool opgericht, gevestigd aan de Madurastraat in de Indische Buurt, een nieuwbouwwijk in Amsterdam-Oost. Twee jaar later startte de aanleg van de Coenhaven (een stukgoedhaven voor onder meer koloniale waren), waarmee de verhuizing van de bedrijvigheid van Amsterdam-Oost naar het Westelijk havengebied werd ingezet. Bij die haven werd vijftig jaar later door koningin Juliana de Coentunnel geopend.
Waarom werd J.P. Coen toentertijd in het zonnetje gezet? Sinds het midden van de negentiende eeuw werden door de Europese mogendheden wereldwijde imperia opgebouwd. Tekenend voor de Hollandse aspiraties in Nederlands-Indiƫ is dat in 1876 een standbeeld van Coen op het plein voor het bestuurscentrum nabij Batavia onthuld werd. In 1893 kreeg hij bovendien een standbeeld in zijn geboorteplaats Hoorn. Maar er was ook een directere aanleiding. De eeuwwende rond 1900: dat was de tijd van de militaire ijzervreter J. B. van Heutsz. Hij was van 1904 tot 1909 Gouverneur-Generaal van Nederlands-Indiƫ, maar van 1898 tot 1904 had hij al faam verworven als gouverneur van Atjeh: op zijn bevel werd het gebied, dat zich sinds 1873 tegen het Nederlandse gezag verzette, met bloedig geweld en ten koste van veel burgerslachtoffers gepacificeerd. Hij overleed in 1924, maar drie jaar later kreeg hij alsnog een staatsbegrafenis, met eretekenen overladen en met een praalgraf op de Nieuwe Oosterbegraafplaats. Het is niet vergezocht om te veronderstellen dat het Gemeentebestuur van Amsterdam, als naamgever van de openbare JP Coenschool en van de Coenhaven, niet alleen Jan Pieterszoon Coen wilde eren, maar ook tot uitdrukking wilde brengen dat iedere rechtgeaarde vaderlander zich zonder voorbehoud achter het winstgevende koloniale beleid van de Haagse overheid anno 1911 moest stellen.
Ruim een eeuw later, in 2018, neemt de school het initiatief om haar naam te veranderen aangezien de krijgszuchtige VOC-mentaliteit, schrijnend voelbaar in het optreden van de Slachter van Banda, niet te rijmen valt met de normen en waarden die zij aan haar leerlingen tracht over te dragen.
Lees verder ….. (PDF)
5 reacties op “Coenschool wil een andere naam”
schreef:
Herstel: de volledige naam van Buma wordt als Van Haersma Buma gespeld.
Nogmaals herstel: Stalin is in 1953 overleden, dus hij heeft geen bemoeienis gehad met Hongarije-1956.
schreef:
In Utrecht is er een precedent van een besmette naam uit het begin van de 20e eeuw, die wel degelijk tot naamswijziging heeft geleid. Nabij de Koninklijke Munt ligt een wijkje waar de straten vernoemd zijn naar Zuid-Afrikaanse Boerenleiders die onder meer een rol hebben gespeeld in de Tweede Boerenoorlog tegen de Engelsen (1899-1902). Je weet wel: die afstammelingen van de Nederlandse kolonisten die later het Apartheidsregiem (1948-1990) hebben opgetuigd. De Krugerstraat leidt min of meer naar de Paul Krugerbrug, in 1939 gebouwd over het Merwedekanaal. Die brug is in 1986 omgedoopt tot de Sowetobrug, waarmee gerefereerd wordt aan de township nabij Johannesburg waar in 1976 een studentenopstand tegen het Apartheidsbewind bloedig werd neergeslagen. Even verderop werd in 1989 de Nelson Mandelabrug gebouwd.
Of geldt hier de analogie met de Stalinlaan? De naamgevers anno 1900-1910 konden niet weten dat de bestaande rassendiscriminatie door een latere generatie tot grondslag van het Zuid-Afrikaanse regiem zou worden verheven.
schreef:
In het februarinummer van haar Nieuwsbrief geeft de school een korte toelichting op de voorgenomen naamswijziging. Ook wordt gememoreerd dat de school op 17 januari (minuut 6.30 tot 10) bezoek kreeg van een TV-ploeg van het Jeugdjournaal.
schreef:
Het Parool (19/7/2018) bericht dat de JP Coenschool voortaan De Indische Buurt School gaat heten. Dat kan de school natuurlijk niet op eigen houtje beslissen. Op 18 juli werd het bestuursbesluit op Twitter bekendgemaakt door de Stichting voor Openbaar Primair Onderwijs STAIJ (Samen Tussen Amstel en IJ).
schreef:
In de Volkskrant (6/11/2018, papieren krant 7/11) staat een aardig verhaal over de ouderparticipatie van deze multiculturele school.