Alphons de Wit gaf in de jaren 1970 het vak Nederlands op een Lagere Technische School. In een recente AD-column (8/7/2018) poneert hij de uitdagende stelling dat je pas een echte leraar bent als je het lef hebt zo nodig even buiten de kaders te marcheren. In de loop van veertien jaar heeft hij tientallen leerlingen een frauduleus duwtje in de rug gegeven om hen op de plaats in de samen­leving te krijgen waar ze gezien hun capaciteiten thuishoorden. Volgens hem viel het vanuit de beroepsethiek te verdedigen dat een onderwijsprofessional de eindexamencijfers voor het schoolvak Nederlands een beetje manipuleerde, als dat nodig was om een veelbelovende LTS’er ondanks zijn taalachterstand te laten doorstromen naar de Middelbare Technische School.
De Wit schreef zijn column naar aanleiding van de examenfraude van vier toegewijde leraren van het Rijswijks Lyceum (NRC 2/7/2018a, 2/7/2018b). Ze werken zich, ook buiten schooltijd, uit de naad opdat veelbelovende leerlingen uit kansarme gezinnen het diploma zullen halen dat zij nodig hebben om hogerop te komen. En ze konden de verleiding niet weerstaan om zeven leerlingen (zes havisten en een vwo’er) in het kader van hun herexamen een ‘frauduleus duwtje in de rug’ te geven.
Deze leraren opereerden in het professionele spanningsveld tussen hun rol-als-coach en hun rol-als-examinator. Alphons de Wit laat zien dat dit spanningsveld nog sterker wordt als de leraar niet alleen de rol van studiecoach vervult (hoe leid ik deze leerling naar het diploma?), maar ook de rol van loopbaancoach op zich neemt (wat zijn de optimale loopbaan­moge­lijk­heden voor deze leerling voorbij het diploma en wat moet hij doen om daar te geraken?). En De Wit illustreert dat de leraar helemaal in een gewetensconflict belandt als hij enerzijds de rollen van studiecoach, loopbaancoach en examinator tracht te combineren, maar anderzijds tot de overtuiging is gekomen dat de bureaucratische diploma-eisen veel te hoog zijn in vergelijking met het start­repertoire dat zijn leerlingen in werkelijkheid nodig hebben om hun vervolgopleiding succesvol te doorlopen.