onderwijsethiek.nl

Vanavond is het Dodenherdenking. Bijna ieder kind en iedere jongere wordt ermee geconfron­teerd: je moet twee minuten stil zijn. Pappa, waarom is dat? De Doden is toch op Allerzielen? Nee kind, het gaat om de soldaten en verzetsstrijders die in de Tweede Wereldoorlog gevallen zijn en om de mensen die door de Duitsers gedeporteerd en vermoord zijn. Maar als je het precies wil weten, moet je het op school vragen.
De onderwijzers staan dus voor de precaire plicht om de Dodenherdenking uit te leggen. En de leraren Geschiedenis en Maat­schappijleer kunnen er niet omheen, de vierde en vijfde mei in historisch perspectief te plaatsen. Als ze hun vak serieus nemen, kunnen ze niet volstaan met de officiële canon van vaderlandsliefde. Ze moeten hun handen vuil maken aan de politieke ideeën­geschiedenis van de afgelopen honderd jaar en bijvoorbeeld de casus van de vijftienjarige Auke Siebe Dirk toelichten.
De leraren staan voor het heidense karwei om de wazige scheidslijn tussen goed en fout samen met hun leerlingen in kaart te brengen. Hoe leg je aan jongeren uit dat Nederlandse Oostfront­strijders in Rusland fout waren, maar dat Nederlandse militairen in Korea voor de goede zaak vochten? Maak je een kanttekening over de Vlaamse separatisten die met de Duitsers heulden? Hoe duid je de politieke ommezwaai waardoor Nederlandse communistische verzetsstrijders op 4 mei geëerd worden, terwijl ze in de daarop­volgende Koude Oorlog als vijfde colonne zijn weggezet? Hoe behandel je de stelling dat de Nederlandse gevallenen in de Politio­nele Acties met dankbaarheid herdacht moeten worden, evenals de Nederlandse militairen die in Afgha­nistan zijn omgekomen? En wat vertel je over de KNIL-militairen die in 1940-45 zij-aan-zij met de Nederlanders vochten? Wie kiest, maakt vuile handen.
Bronnen: Wie worden herdacht op 4 mei? Kamerbrief (25/1/2012). Paul Laaper (29/4/2012).
Bijlage: De scheidslijn tussen goed en fout