Vorig jaar december gaf ik een update over dat gebed zonder end: de politieke beleidsvorming rond de vrijwillige ouderbijdrage in het primair en secundair onderwijs. Inmiddels zijn er twee nieuwe Kamerbrieven verschenen (12/3/2019, 13/3/2019) waarmee minister Slob een duidelijke koers tracht uit te zetten. Maar hij maakt er een potje van. Het lijkt erop dat verschillende ambtsdragers of ambtenaren op eigen houtje hebben zitten knoeien in de concepttekst en dat men niet tot een consistente eindredactie is gekomen.
1. De minister acht het onaanvaardbaar dat leerlingen in het primair en secundair onderwijs worden uitgesloten van school­activiteiten, excursies, reizen of extra programma’s indien de gefactureerde ouderlijke bijdrage niet betaald wordt (12/3 p.6).
2. De minister vermeldt niet in hoeverre het volgens hem aanvaardbaar is dat sommige basis­scholen blijkens de recente School­kostenmonitor (p.22) aan de ouders kosten in rekening brengen voor extra ondersteuning, tests, bijlessen en dergelijke (bv. bij hoog­begaafdheid of dyslexie), waarbij leerlingen in geval van niet-betaling wellicht worden uitgesloten van deze voor­zieningen.
3. De minister juicht toe dat zowel de PO- als de VO-raad een richtlijn heeft opgesteld dat leerlingen bij niet-betaling van de ouder­lijke bijdrage niet mogen worden uitgesloten van activiteiten die onder verantwoordelijkheid van de school georganiseerd worden (12/3 p.6). Deze richtlijn zal worden ondergebracht in hun Gedragscode Goed Bestuur. Daarbij laat hij echter onvermeld dat deze gedragscodes niet bindend zijn. Het uitgangspunt is: pas toe of leg uit (Gedragscode PO p.11, Gedragscode VO p.3). Evenmin zegt hij toe dat de Onderwijs­inspectie erop zal toezien of niet-naleving voldoende gemotiveerd is.
4. De minister belooft (zo nodig wettelijk) te zullen regelen dat leerlingen in het secundair onderwijs nooit mogen worden uit­gesloten van onderwijs [zoals tweetalig onderwijs of Tech­nasium] als hun ouders de gefactureerde bijdrage niet betalen (12/3 p.7; 13/3 p.6). In dezelfde alinea (12/3 p.7) concludeert hij echter dat ze niet mogen worden uitgesloten [van verrijkende pro­gramma’s en maatwerk] als de ouders die bijdrage niet kúnnen betalen.
5. Een zelfde draagkrachtvoorbehoud wordt door hem geïntroduceerd ten aanzien van de aan­schaf van laptops of tablets voor middelbareschoolleerlingen: zodra zo’n ding noodzakelijk wordt geacht voor het leerproces dient daarin door de school zelf te worden voorzien, althans wanneer de ouders dat zelf niet kunnen betalen (12/3 p.7).
6. Conclusie. Afgezien van de belofte ad punt 4, heeft de minister in geen van beide Kamer­brieven beleidsvoornemens geformuleerd om te garanderen dat leerlingen in het primair en secundair onderwijs niet worden uitgesloten van schoolactiviteiten, excursies, reizen of extra programma’s indien de gefactureerde ouderlijke bijdrage niet betaald wordt. Basisscholen (zoals de Groningse Schoolvereniging) die de ouders verplichten een forse bijdrage te betalen voor tweetalig onderwijs of voor een plusprogramma ten behoeve van hoogbegaafden, worden praktisch ongemoeid gelaten. Evenmin heeft de minister beleidsvoornemens geformuleerd om te garanderen dat leerlingen in het primair en secundair onderwijs niet worden uitgesloten van extra ondersteuning, tests, bijlessen of dergelijke (bv. bij hoogbegaafdheid of dyslexie) wanneer hun ouders daar niet aan meebetalen en dat ouders niet hoeven op te draaien voor de aanschaf van een verplichte laptop of tablet.
7. Naschrift. De minister acht het onaanvaardbaar dat ouders van leerlingen in het primair en secundair onderwijs door de school verplicht worden de door haar gefactureerde vrijwillige ouderbijdragen te betalen (12/3 p.6). Maar hij spreekt zich niet uit over de vraag of scholen moeten toestaan dat ouders een vrijwillig aangegane meerjarige overeenkomst tot jaarlijkse betaling van de gefactureerde ouderbijdrage, tussentijds opzeggen.