In 1841 publiceerde Gogol zijn roman Dode Zielen. Het gaat over frauduleuze windhandel in lijfeigenen die allang dood en begraven zijn. Columnist Ad Franzen (Hogeschool Utrecht) beschrijft een eerzamer negotie: de reanimatie van ‘dode’ studenten. Hij kreeg van zijn opleidingsdirecteur opdracht bij zestig overjarige studenten langs te gaan die jaar-in-jaar-uit collegegeld betalen maar die inmiddels geen enkele studievoortgang meer boeken. Wat de studie betreft, vertonen ze geen enkel teken van leven meer. Hij moet met hen overleggen of ze via een aangepast studiearrangement alsnog het HBO-diploma kunnen verwerven. Dat kan de faculteit veel geld opleveren, want zij wordt in belangrijke mate bekostigd op basis van het aantal door haar verstrekte bachelordiploma’s.
Zo’n actieprogramma om ‘dode’ studenten alsnog naar het diploma te leiden, vereist een waterdicht systeem van checks and balances. Enerzijds moeten de belangen van de betrokken studenten en de financiële belangen van de faculteit worden verdedigd. Anderzijds moet de examencommissie erop toezien dat de aangeboden studiearrangementen van voldoende kwaliteit zijn en dat behoorlijk getoetst wordt of de kandidaten het vereiste diplomaniveau bereikt hebben. Op dat punt lijkt er iets te zijn misgegaan bij de Hogeschool InHolland. Twee resultaatgerichte docenten hadden van de opleidingsdirecteur volmacht gekregen op eigen houtje het stuwmeer van overjarige studenten te ontstoppen, de betrokkenen te examineren en het uitgereikte diploma te ondertekenen. Er waren te weinig garanties ingebouwd om te voorkomen dat hun actieprogramma in frauduleuze windhandel zou kunnen ontaarden.
Bron: Ianthe Sahadat in De Volkskrant (10/7/2010).
Jasper van Dijk (SP) gaat kamervragen stellen en naar verluidt gaat Boris van der Ham (D66) dat eveneens doen. Maar de cruciale vraag is niet gesteld: hoe kon het gebeuren dat de lokale examencommissie pas na twee jaar ingreep?
UPDATE I: Inmiddels heeft OCW ook kamervragen ontvangen van Van der Ham (D66), Beertema (PVV) en Jadnanansing (PvdA).
UPDATE II: Waarom zijn HBO-instellingen zo druk met het reanimeren van overjarige studenten? Waarschijnlijk heeft dat iets te maken met een wijziging van het bekostigingssysteem die met ingang van volgend jaar haar beslag krijgt. Zie de kamerbrief d.d. 8/7/2010. De bekostiging verschuift van outputfinanciering naar subsidie per ingeschreven student.
UPDATE III: En Jasper van Dijk diende op 27/7/2010 samen met fractiegenoot Smits opnieuw kamervragen in.
UPDATE IV: In afwachting van de uitkomsten van het onderzoek van Leers c.s. en van de Onderwijsinspectie heeft OCW een voorlopig antwoord geformuleerd op de kamervragen. Opvallend is dat uitsluitend gesproken wordt van ‘separate afstudeertrajecten voor langstudeerders’ en dus niet van incidentele vrijstellingen of vervangende onderdelen binnen het reguliere programma.
Oud-parlementariër en oud-burgemeester Gerd Leers, doctorandus in de planologie en eredoctor aan de University of Central Missouri, neemt de leiding van een onderzoekscommissie die moet nagaan wat er waar is van de ‘aantijgingen’ over de windhandel in diploma’s binnen de Hogeschool InHolland. De commissie zal niet alleen aan het CvB maar ook aan OCW rapporteren, zo bericht De Volkskrant (12/7/2010). Dat wordt een hele klus, want eigenlijk zou zij ook moeten onderzoeken hoe de examinering binnen de hogeschool georganiseerd is: gaat de examinering per vak of biedt de hogeschool competentiegerichte opleidingen waarin de vakken en tentamens vervangen zijn door projecten en stages, en waarin de kandidaat een portfolio moet opbouwen die uiteindelijk aan een korte, mondelinge assessment onderworpen wordt? Een begin van een antwoord wordt gegeven in een recent artikel in het OU-blad OnderwijsInnovatie (juni 2010 p.26-29).
UPDATE: De Onderwijsinspectie heeft gereageerd op de plannen rond de commissie-Leers. Zij wil dat er uiterlijk 1 september gerapporteerd wordt.
De hogeschool Inholland heeft op 23/9/2010 een nieuwsbericht uitgebracht, waarmee tevens het eindrapport van de commissie-Leers Veel ruimte, weinig rekenschap (d.d. 23/9/2010) openbaar is gemaakt. De commissie zegt het niet zo, maar naar mijn persoonlijke indruk heeft de hogeschool gehandeld op een wijze die ook in criminele organisaties gangbaar is. Niets opschrijven, van niets weten, oogje dicht, mondje dicht. De commissie heeft echter geen onweerlegbare bewijzen van fraude gevonden. De administratie is een rommeltje en inmiddels zijn vele sporen uitgewist of anderszins verloren gegaan. Bovendien was de commissie niet bevoegd betrokkenen onder ede te horen. Verder vond de commissie het niet op haar weg liggen na te gaan of de betrokken beoordelaars in vakinhoudelijk opzicht naar behoren hun werk hebben gedaan.
UPDATE: OCW heeft op 24/9/2010 een voorlopige reactie gegeven op het rapport van de commissie-Leers.