Steeds meer universitaire en hbo-opleidingen voeren een studentenstop in om zwakke studenten te kunnen weren, zo blijkt uit een DUO-overzicht. Want sinds 2011 hoeven opleidingen, in geval van een zgn. numerus fixus, geen loting meer toe te passen: ze mogen de gegadigden via een toelatingsexamen (of -toetsing) op bekwaamheid selecteren. Voor universiteiten en hoge­scholen is dat aantrekkelijk omdat ze tegenwoordig via financiële prestatieafspraken op hun doorstroom- en slaagpercentages worden afgerekend. Ze selecteren dus niet vanwege een beperkte opleidingscapaciteit of slechte arbeids­markt­perspectieven, maar met het doel de betere studenten binnen te krijgen. Bestuurders en politici zijn het erover eens dat dit een oneigenlijk gebruik van de numerusfixus-regels is.
Hoogleraar Frans van Vught, voorzitter van de landelijke Reviewcommissie die de prestatieafspraken bewaakt, is persoonlijk geporteerd voor selectie aan de poort, zoals in vele landen gebruikelijk is. Maar Nederlandse vwo- en havo-abituriënten hebben wettelijk recht op toelating tot het hoger onderwijs. Gegeven dat juridische uitgangspunt, is Van Vught van oordeel dat toegangsselectie-op-bekwaamheid in principe gepaard moet gaan met extra kwaliteitswaarborgen: de toegelaten studenten moeten er iets voor terug krijgen (DUB/hop 22/2/2013). Het is dan verwonderlijk dat Van Vught niet de logische con­sequentie trekt: wie studenten aan de poort selecteert en wegstuurt, verspeelt zijn morele recht de toegelaten studenten ook nog eens in hun eerste jaar op studiegeschiktheid te beoordelen en hen via een Bindend Studieadvies uit de opleiding te verwijderen (WHW artikel 7.8b lid 3). Zo’n dubbele selectiedrempel is, ook internationaal gezien, van den dolle.
Maar er zijn ook opleidingen die weliswaar een studentenstop met een toelatingsexamen (of -toetsing) instellen, maar die toch alle gegadigden toelaten (DUB/hop 30/1/2013a). Op die manier hopen ze zwakke weifelaars af te schrikken. In dat geval maken zij zich, dunkt mij, (niet aan oneigenlijk gebruik doch) aan misbruik van de numerusfixus-regels schuldig. Zij moeten door de Onderwijsinspectie worden aangepakt omdat ze regelrecht in strijd met de wet handelen. Zij dienen zich te beperken tot een diagnostische entreetoets die in het kader van de studiekeuzebegeleiding (matching) aan hun aspirant-studenten wordt aan­geboden.
Zie ook: DUB/hop 29/5/2008, 3/11/2010, 28/1/2013, 30/1/2013b