Vier weken geleden berichtte de Open Universiteit op haar website dat er iets was misgegaan met de beoordeling van ingeleverd tentamenwerk en dat zij zich genoodzaakt zag daarop ‘nu alvast’ een toelichting te geven. Maar vervolgens heeft zij niets meer van zich laten horen. Het ziet ernaar uit dat zij haar falende examencommissie niet heeft teruggefloten en dat zij het nasmeulende incident in de doofpot heeft gestopt. Het verbaast me dat het Ministerie of de Onderwijsinspectie niet de publiciteit heeft gezocht om duidelijk uit te spreken dat hogeronderwijsinstellingen hun examenlicentie zullen verspelen als ze hun bevoegdheden in strijd met de wet gebruiken. Het OU-incident staat namelijk niet opzichzelf. Er tekent zich een vast patroon af: door bijzondere omstandigheden waaraan studenten part noch deel hebben, moet het tentamen opnieuw worden afgelegd, ook al zou het in eerste instantie voldoende zijn gemaakt, maar de studieleiding vindt dat zó sneu voor de betrokken studenten dat zij hun een vrijstelling verleent. Door deze geste voorkomt zij tevens mogelijke schadeclaims. Volgens mij moet de wetgever uitdrukkelijk bepalen dat de faculteitsdecaan of het college van bestuur dergelijke loze vrijstellingen ter vernietiging moet voordragen aan het lokale college van beroep voor de examens. Een vast patroon? Oordeel zelf:
Open Universiteit: alle studenten die op 22 januari hun online-tentamen bij een OU-studiecentrum hadden afgelegd en upgeload, kregen de desbetreffende studiepunten gratis bijgeschreven, aangezien vele ingevulde tentamenformulieren door een computerstoring verloren waren gegaan (OU 15/2/2011).
TU Eindhoven: alle eerstejaarsstudenten die de herkansing Mechanica hadden afgelegd, kregen de desbetreffende studiepunten gratis bijgeschreven, aangezien hun ingevulde en ingeleverde tentamenformulieren door toedoen van de universiteit in het ongerede waren geraakt (Soggen 7/2/2009).
Vrije Universiteit Amsterdam: de tweedejaarsstudenten Geneeskunde hoefden het tentamen VvT niet af te leggen en kregen allen de desbetreffende studiepunten gratis bijgeschreven, aangezien de antwoordsleutel voortijdig door of namens de faculteit op het intranet gepubliceerd was (Soggen 5/2/2009).
Hogeschool Rotterdam: een jaar of tien geleden gold bij de PABO als regel dat studenten hun studiepunten gratis kregen bijgeschreven als hun gemaakte en ingeleverde tentamen was zoekgeraakt of niet binnen zes weken was nagekeken (NRC 5/11/2009).
Voor een goed begrip van dit blogbericht zijn de volgende artikelen uit de Wet op het Hoger Onderwijs van belang:
7.3.1 Het onderwijs wordt door de instelling aangeboden in de vorm van opleidingen.
7.3.2 Een opleiding is een samenhangend geheel van onderwijseenheden, gericht op de verwezenlijking van welomschreven doelstellingen op het gebied van kennis, inzicht en vaardigheden waarover degene die de opleiding voltooit, dient te beschikken. (…)
7.3.3 Aan elke opleiding is een examen verbonden. Aan elke onderwijseenheid is een tentamen verbonden.
7.10.1 Elk tentamen omvat een onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de examinandus, alsmede de beoordeling van de uitkomsten van dat onderzoek.
7.10.2 Indien de tentamens van de tot een opleiding (…) behorende onderwijseenheden met goed gevolg zijn afgelegd, is het examen afgelegd, voorzover de examencommissie niet heeft bepaald dat het examen tevens omvat een door haar zelf te verrichten onderzoek als bedoeld in het eerste lid.
Opnieuw een geval van mogelijke voorkennis van de tentamenvragen, ditmaal bij de Economische Faculteit van de Universiteit Maastricht (Observant 30/1/2013). Maar de examencommissie vindt het niet eerlijk om het tentamen ongeldig te verklaren, want daardoor zouden onschuldige tentamendeelnemers gedupeerd worden.