Hoe vaak komt het voor dat kinderen en jongeren het slachtoffer worden van psychisch of fysiek geweld in afhankelijkheidsrelaties, ik bedoel in relaties waar volwassenen een formele gezagspositie jegens hen bekleden? Is dat een zinnige vraag? Ja, want men kan niet ontkennen dat er soms geweld gepleegd wordt, bijvoorbeeld door ouders die hun kinderen mishandelen of onheus bejegenen. Maar het is ook een controversiƫle vraag, want vele gezagsdragers gaan ervan uit dat ze, binnen hun taakuitoefening, gepast geweld mogen gebruiken om kinderen en jongeren op te voeden en op het rechte pad te houden. Zij voelen zich pas aangesproken als ze zich aan disproportioneel, overmatig of onnodig geweld te buiten zouden gaan.
Daar moest ik aan denken bij het lezen van de kamerbrief Geweld in Afhankelijkheidsrelaties (30/10/2012). Ik heb daar trouwens een nieuwe term geleerd: the intimate terrorist (iemand die dominerend optreedt jegens degenen die aan zijn gezag zijn toevertrouwd, overmatige controle en macht over hen uitoefent, psychisch geweld tegen hen pleegt en hen met fysieke geweldsmaatregelen bedreigt), maar die benaming wordt vooral op ouderlijk geweld toegepast. Wat afhankelijkheidsrelaties in het onderwijs betreft, komt in de kamerbrief eigenlijk alleen misbruik op seksueel gebied aan de orde.
Ook op de website School en Veiligheid wordt mogelijk psychisch of fysiek geweld van leraren tegen leerlingen nagenoeg doodgezwegen. Blijkbaar is dat een blinde vlek in het schoolveiligheidsbeleid. Moeten we dus vrezen dat dergelijk geweld strijk en zet is op scholen? Nee, in het algemeen heerst er op Nederlandse scholen een professionele cultuur. Voor onderwijsprofessionals geldt als basale norm dat ze hun macht niet misbruiken en dat ze de belangen van hun leerlingen voortdurend in het oog houden. Maar de invulling en naleving van die norm dient wel een uitdrukkelijk aandachtspunt te zijn in het schoolveiligheidsbeleid. Want binnen institutionele afhankelijkheidsrelaties ligt machtsmisbruik en psychische of fysieke geweldpleging altijd op de loer.
2 reacties op “Geweld in afhankelijkheidsrelaties”
schreef:
Op 19/11/2012 beantwoordde staatssecretaris Dekker (VVD) kamervragen van PvdA en CDA over het onderzoek van CNV-Onderwijs over agressie tegen schoolpersoneel. Deelt u de mening dat er naast de verplichte registratie van incidenten op korte termijn een actieplan moet worden opgesteld door de diverse betrokken partijen om hufterig en agressief gedrag op scholen door leerlingen, ouders en personeel tegen te gaan, vroeg het CDA. De staatssecretaris antwoordde dat hij het met de vraagsteller eens is dat een gezamenlijke aanpak van sectororganisaties en vakbonden nodig is om tot de aanpak van agressie tegen onderwijspersoneel te komen. Hij is het dus oneens met de CDA-opvatting dat de aanpak zich tevens tot het eventuele hufterig en agressief gedrag van personeelsleden moet uitstrekken.
schreef:
In het AD (16/2/2013) wordt een incident op een christelijke mavo/havo/vwo- school beschreven, waarin van ongestraft verbaal geweld van een leraar sprake is. Het is een school met een dagelijkse, bijbelse dagopening.
Aan het begin van een les komt een 16-jarige leerling met haar mobieltje in de hand het lokaal binnen. Dat is in strijd met de schoolregels: in het lokaal behoort het mobieltje uitgeschakeld in de tas te zitten. De leraar spreekt haar daarop aan en bezigt daarbij het woord bitch. Dat is de Engelse vertaling van teef of hoer. De leerling eist excuses van de leraar. De leraar antwoordt dat hij haar geen excuses verschuldigd is. De school verklaart desgevraagd dat zij het incident betreurt. Zij heeft kennelijk geen actie genomen om de leraar te bewegen alsnog excuses te maken (dat zou immers afbreuk doen aan het gezag van de leraar). De leerling had bij de politie aangifte kunnen doen wegens belediging, maar ze wil de kwestie niet laten escaleren. Ze maakt de zaak aanhangig bij de landelijke klachtencommissie. De school haalt ongetwijfeld een advocaat erbij en ik verwacht dat deze de school zal adviseren per omgaande een excuusbrief te schrijven, want bij de klachtencommissie zal de school zeker voor de bijl gaan (althans als de klaagster aannemelijk kan maken dat de leraar de gewraakte uitlating gedaan heeft).