onderwijsethiek.nl

Een leerplichtige middelbarescholier onder het pseudoniem Hardcoregamer heeft er bezwaar tegen dat de school hem verplicht bij de plaatselijke middenstand voor de gymnastieklessen een shirt met schoollogo te kopen (Scholierenforum 13/9/2012). Hij draagt liever een eigen shirt en hij vindt de kosten (15 euro) ook nogal begrotelijk. Welke argumenten kan hij aandragen?
1. De aanschaf van gymnastiekkleding wordt door zijn school tot de verplichte schoolkos­ten gerekend, net zoals die van een atlas of een rekenmachine. Volgens de desbetreffende OCW-brochure (2009) is dat niet onredelijk.
2. Het shirt moet kennelijk aan een specificatie voldoen waardoor het gekarakteriseerd kan worden als een soort school­uniform. Volgens de Gedragscode Schoolkosten (2009) moet de school ‘de schoolkosten die noodzakelijk zijn voor het volgen van onderwijs maar niet door de overheid bekostigd worden’ zo laag mogelijk houden, zodat deze voor leerlingen geen belemmering vormen om het verplichte onderwijsprogramma te volgen. De Medezeggenschapsraad moet dus toetsen of het voorgeschreven shirt aan deze bepaling van de Gedragscode voldoet.
3. Volgens de OCW-leidraad Kleding op Scholen (2005) is het ongewenst dat een school met haar kledingvoorschriften inbreuk maakt op de vrijheid van meningsuiting van haar leerlingen. Met name als het om politiekgekleurde opvattingen gaat, zou hier de discriminatiewetgeving in het geding kunnen komen. In de casus van Hardcoregamer is weliswaar van politiekgekleurde opvattingen geen sprake, maar met het verplichte schoollogo begeeft de school zich toch op glad ijs: leerlingen worden gedwongen via het shirt hun loyaliteit met de school uit te dragen. Het behoort tot de vrijheid van menings­uiting dat burgers (i.c. leerplichtige scholieren) niet gedwongen worden een mening te uiten die zij zelf niet van harte onderschrijven.
4. Het verplichte logo staat ook op gespannen voet met het onderwijsethische uitgangspunt dat leerlingen niet door hun school geïndoctrineerd of aan eenzijdige propaganda blootgesteld mogen worden. In dat licht past het haar evenmin van iedere leerling onvoorwaardelijke loyaliteit te eisen met de school en met leerlingen die de school op sportgebied vertegenwoordigen.