Het kabinet Rutte-IV wil volgend jaar opnieuw de basisbeurs binnen het hoger onderwijs invoeren. Op de website Internetconsultatie.nl heeft onderwijsminister Robbert Dijkgraaf aangekondigd wat studenten maandelijks mogen verwachten: 109,90 euro voor thuiswonenden en € 273,90 voor uitwonenden. Dat lijkt een leuk bedragje, maar dat wil niet zeggen dat deze uitkering ook waardevast is. In de afgelopen decennia is het vertrouwen van de studenten ernstig ondermijnd.
I. Het ‘maandelijkse normbudget’ voor de studiefinanciering. Weliswaar wordt het normbudget jaarlijks aangepast aan de ontwikkeling van de consumentenprijsindex, maar daarmee is niet gezegd dat de hoogte van de basisbeurs meestijgt. De minister kan namelijk schuiven tussen de drie componenten van het normbudget: 1. toegestane basislening; 2. basisbeurs; en 3. maximale aanvullende beurs (= veronderstelde ouderlijke bijdrage = toegestane aanvullende lening). Bovendien kan de indexering van het normbudget door de wetgever worden opgeschort (zoals de studenten in de jaren 2010 hebben ondervonden).
II. Het totale maandelijkse studentenbudget. Het maandelijkse normbudget is bedoeld als bijdrage van de overheid in de kosten van levensonderhoud (inclusief de variabele studiekosten). Maar het totale studentenbudget omvat nog twee andere posten: 4. het jaarlijkse collegegeld (financierbaar door het opnemen van een ‘collegegeldkrediet’); en 5. de studentenreisvoorziening (een beurs-in-natura). Het collegegeld is in de afgelopen decennia veel harder gestegen dan de consumentenprijsindex. In absolute bedragen was de maandelijkse basisbeurs voor uitwonenden in 2015 nagenoeg even hoog als die in 1991, maar het maandelijkse collegegeld steeg van € 69,92 (1/9/1991) naar € 162,58 (1/9/2015). Dat is een stijging van 233%.
III. Krimpflatie: de verkorting van de uitkeringsduur. Als het om bezuinigen gaat, heeft de overheid nog méér pijlen op z’n boog. In 1996 is de uitkeringsduur van de basisbeurs verkort: het vijfde uitloopjaar voor een vierjarige studie werd geschrapt. Dat was een zware tegenslag, want veel studenten lopen studievertraging op, ook al zouden ze zich ten volle inzetten om het jaarprogramma te doorlopen. De gemiddelde student heeft officieel 42 studieweken van 40 uur nodig om het programma bij te benen. Maar studenten die wekelijks méér uren nodig hebben, lopen algauw ernstige studievertraging op, zeker als de onderwijs- en tentamenvoorzieningen te weinig zijn afgestemd op hun studietempo. Een ander voorbeeld van krimpflatie is dat de uitkeringsduur van de studentenreisvoorziening (de OV-studentenkaart) in de loop der jaren is bekort van zeven naar vijf jaar en dat de daaraan verbonden reisrechten zijn uitgehold.
IV. Fiscale weglek is afgestopt.. De wetgever gaat ervan uit dat de ouders een financiële bijdrage leveren aan de opleiding van hun meerderjarige kinderen. Maar zolang deze recht hebben op Haagse studiefinanciering (uitkeringen, leningen of de studentenreisvoorziening in natura), kunnen ouders hun financiële bijdrage niet als aftrekpost in hun belastingaangifte opvoeren.
V. Een beter plan. Het is langzamerhand niet meer te verdedigen dat de jaarlijkse stijging van de basisbeurs achterblijft bij de jaarlijkse stijging van het collegegeld. Het wordt tijd dat het normbudget voor de studiefinanciering alsvolgt wordt ingericht: 1. Calculeer het collegegeld (en het collegegeldkrediet) per maand; 2. Verhoog de toegestane basislening met het (dekkende) collegegeldkrediet; 3.Geef thuis- en uitwonende studenten niet alleen een aanvullende beurs van dezelfde hoogte (zoals nu al het geval is) maar geef hun ook dezelfde basisbeurs; 4. Maak die basisbeurs even hoog als het verschuldigde collegegeld; 5. En maak de hoogte van prestatiebeurs en collegegeld waardevast, door deze te indexeren op de consumentenprijsindex.
Eén reactie op “Herinvoering van de basisbeurs (II)”
schreef:
Inmiddels heb ik twee nieuwe versies van dit blogbericht geproduceerd:
Naar een waardevaste basisbeurs (niet elders gepubliceerd); en
Commentaar op het wetsontwerp Herinvoering Basisbeurs H.O (gepubliceerd op Internetconsultatie.nl).