onderwijsethiek.nl

BNN@School of kortweg De School. Zo heet de serie die de jongerenzender BNN op zes dinsdagavonden geprogrammeerd heeft. Het is reality-TV: zes schoolweken lang zijn havo4-leerlingen van de CSG Jan Arentsz gefilmd in hun dagelijkse doen en laten (van half mei tot begin juli 2013). In de eerste aflevering, gisteravond, stonden de leerlingen X en Y centraal. Ik voelde me nogal een gluurder, vooral jegens de kwetsbare leerling X, die met een moeilijke thuissituatie te kampen had, zijn huiswerk niet meer maakte en al lang vóór de laatste toetsweek te horen kreeg dat hij niet bevorderd zou worden naar de eind­examenklas.
Maar uit een oogpunt van onderwijsethiek was, wat mij betreft, de rigiditeit van het les- en toetsprogramma het meest schrijnend. Leerling X was leerplichtig. Dus hij was wettelijk verplicht tot en met de laatste schooldag op de verroosterde uren present te zijn. Maar de school ging er kennelijk van uit dat zij ook wettelijk verplicht was leerling X te dwingen aan alle les- en toetsuren van zijn klas deel te nemen. Leerling X had daar schijt aan: zeker nu hij wist dat hij dit leerjaar moest doubleren, had het volgens hem geen zin meer aan het reguliere programma deel te nemen. Naar mijn indruk had hij daar gelijk in, mede gelet op de leerachterstanden die hij inmiddels had opgelopen. In de wet staat niet dat het verboden is een leerling een op maat gesneden programma aan te bieden, afgestemd op het vorderingenniveau dat hij of zij inmiddels bereikt heeft. De Onderwijs­inspectie tikt de school echt niet op de vingers als docenten gebruik maken van hun professionele ruimte om tempo­differentiatie toe te passen. In hoeverre hebben de docenten hun professionele plicht verzaakt door leerling X die laatste weken en maanden op te hokken in een programma dat hem nauwelijks nog leerwinst kon opleveren? Wie A zegt (niet van school sturen), moet ook B zeggen (maatwerk leveren, of misschien een Maatschappelijke Stage toestaan?).
Ik vond deze eerste aflevering pijnlijk (en enigszins gênant) om aan te zien. Maar de programmamakers zijn er goed in geslaagd om dit probleem (gebrek aan maatwerk in het voortgezet onderwijs) ter discussie te stellen. Daarvoor zijn we hen dank verschuldigd. En dank ook aan leerling X die, bespied door cameralenzen, voet bij stuk hield om dit probleem te verduidelijken.