In de nacht van Oud en Nieuw is brand uitgebroken in de portiek van een flatgebouw in Arnhem-Zuid. Er stond een afgedankte zitbank en die heeft vermoedelijk vlamgevat doordat twee kinderen van 12 en 13 jaar met vuurwerk speelden. Dientengevolge verloren een vader en zijn zoontje het leven door de giftige rook die ze, opgesloten in de lift, hebben ingeademd. De twee kinderen woonden in hetzelfde flatgebouw. Ze werden op nieuwjaarsdag (woensdag) door de politie opgepakt en in volledige beperking gehouden. Pas vrijdag zijn ze weer vrijgelaten, maar ze worden nog steeds van brandstichting verdacht. In het landelijke Vuurwerkbesluit
Het is een drama, zowel voor de slachtoffers en hun nabestaanden als voor de vermoedelijke aanstichters en hun ouders. Burgemeester Marcouch voelde dat goed aan. Hij ging niet alleen op condoleancebezoek bij de nabestaanden maar bezocht ook de ouders van de beide opgepakte kinderen. Maar in de media werden de beide kinderen toch vooral als verdorven criminelen weggezet. Gelukkig waren er ook twee humane tegengeluiden:
(a) De NOS-redactie van de radiorubriek Met het Oog op Morgen vroeg donderdagavond juridisch commentaar van Margrite Kalverboer, de Nationale Kinderombudsman (NPO-Radio1 2/1/2020, 3/1/2020) en
(b) Mirjam Remie (onderwijsredacteur NRC-Handelsblad) publiceerde vrijdag een artikel waarin niet alleen Kalverboer maar ook Mariëlle Bruning, hoogleraar jeugdrecht, commentaar geeft op de meerdaagse opsluiting van de twaalf- en dertienjarigen (NRC 3/1/2020).
Zie ook: Kinderombudsman (31/1/2019, 25/4/2019), Rijksoverheid (14/8/2019, 28/6/2019), Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (z.j. 2019?)
Formeel gezien ligt deze casus niet binnen het gebied van de onderwijsethiek, maar scholen krijgen wel met dit soort casussen te maken in het grensgebied tussen enerzijds hun eigen pedagogische zorgtaken en anderzijds hun aangiftebeleid in het geval van grensoverschrijdend leerlinggedrag, in hun samenwerkingsbeleid met de buitenschoolse professionals in het Zorg- en Adviesteam, en in hun signaleringsbeleid met betrekking tot de Verwijsindex Risicojongeren.
In bijlage II van de Regeling Aanwijzing Consumenten- en Theatervuurwerk van het ministerie van VROM staan de pyrotechnische artikelen opgesomd die tot categorie F1 (Fop- en Schertsvuurwerk) behoren. Sinds 2012 mag dit soort vuurwerk het hele jaar door aan kinderen vanaf twaalf jaar verkocht en door hen afgestoken worden (AD 8/12/2017). Op de website van InfoNu staat een juridisch voorlichtingsartikel over Jongeren en vuurwerkdelicten: de straffen en maatregelen (27/1/2019).
Welke beweegredenen hebben politie en justitie gehad om beide kinderen twee à drie dagen vast te houden? Was dat nodig om de toedracht van het drama uit te pluizen? Of had men tijd nodig om passende straffen (c.q. corrigerende maatregelen) te bedenken? Of hadden de verdachten (zoals dronkelappen en vechtersbazen) een afkoelingsperiode nodig voordat ze weer naar huis konden? Of moest de samenleving worden beschermd tegen recidive? Of moesten de beide kinderen (en hun ouders?) worden beschermd tegen de volkswoede (dan wel andere traumatiserende repercussies op hun doen of nalaten)? Of was dit bedoeld als een manier om de verdachten alvast te straffen voor het wangedrag waarvan ze beschuldigd werden (dus als een voortijdige variant van het justitiële lik-op-stuk-beleid, waarbij ook overwegingen van generale preventie kunnen meespelen)?
Waar stond die zitbank nou eigenlijk? Volgens sommige berichten in de (overdekte) portiek van het flatgebouw (die dus in open verbinding staat met de straat), maar volgens andere berichten in de (gesloten) hal van het flatgebouw. Volgens de politie stond die zitbank in de portiek, maar een bewoner meldt op de video dat afgedankte spullen vaak (uit goeddadigheid) in de hal worden gezet (NOS 2/1/2020). Kijk met Google Streetview naar de flatgebouwen op het Gelderseplein en je ziet duidelijk dat de open portiek en de gesloten hal twee duidelijk onderscheiden ruimtes zijn.
De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming heeft een advies (28/1/2020) uitgebracht over minderjarigen in een politiecel.
De kinderen zijn schuldig verklaard aan brandstichting, maar hun wordt geen straf opgelegd (webkrant Metronieuws 29/6/2020). De rechtbank heeft wel 90.000 euro schadevergoeding wegens affectieschade toegekend aan de nabestaanden (Rechtspraak.nl 29/6/2020). De Volkskrant (29/6/2020) sluit niet uit dat dit bedrag gedekt wordt door een WA-verzekering.
Het gebruikte vuurwerk was een grondbloem, dus vermoedelijk een variant die tot categorie F1 behoorde (fop- en schertsvuurwerk, het hele jaar door verkrijgbaar voor personen vanaf 12 jaar).
De journalisten van De Gelderlander (29/6/2020) zitten er natuurlijk ook met de neus bovenop, maar dan met meer wraakzucht in de ogen: ze hebben de jeugdmisdadigers meteen maar een jaartje ouder gemaakt, want de tijd schrijdt voort, toch?
UPDATE 1: Maar De Gelderlander (AD 6/7/2020) wijdt nog wel een voorlichtend artikel aan de vraag hoe dat nou moet met die schadevergoeding.
UPDATE 2: De Onderzoeksraad voor Veiligheid heeft gerapporteerd (14/7/2021). De vraag rijst of die schadevergoeding terecht is opgelegd. Het was inderdaad F1-vuurwerk (geschikt voor een besloten ruimte). En zijn de buurman (die de afgedankte banken in de hal zette) en de woningbouwvereniging (die de banken niet met spoed weghaalde) dan niet evenzeer aansprakelijk voor het betalen van een deel van de schadevergoeding? De SP heeft tezamen met de VVD Kamervragen gesteld (16/7/2021).