De Avans Hogeschool (Breda, Den Bosch, Tilburg) heeft een online nieuwsmagazine met een onafhankelijke redactie. Zij heeft de prijzenswaardige gewoonte om regelmatig verslag te doen van uitspraken van het hogeschoolbrede Beroepscollege voor de Examens. Vorige week ging het over laatstejaarsstudenten van de Engelstalige ASIS (Avans School of International Studies) in Breda, die in beroep waren gegaan tegen het feit dat de examencommissie een door hen afgelegd tentamen ongeldig had verklaard (Punt-Avans 10/1/2019). Helaas komt dergelijk onheil vaker voor: dat je het tentamen te goeder trouw hebt afgelegd en voldoende hebt ge­maakt, maar dat je het toch moet overdoen omdat een onbekend aantal tentamendeelnemers voorkennis heeft gehad van de tentamenvragen. Maar deze keer lag het anders.
Een student had bij de examencommissie geklaagd dat het afgelegde tentamen niet represen­tatief was voor de onderwezen stof. De commissie onderzocht de kwestie en kwam inderdaad tot de conclusie dat het afgenomen tentamen slechts twee van de tien vast­gestelde leerdoelen dekte. Daarom besloot zij het tentamen ongeldig te verklaren. En dat besluit is onlangs bevestigd door het Beroepscollege van de hogeschool: alle tentamendeelnemers moeten zich dus alsnog aan een verbeterde versie van het tentamen onderwerpen.
Als ik het goed begrijp, wordt de kwaliteit van de cursus niet in twijfel getrokken. De docent heeft z’n best gedaan de tien voor­geschreven leerdoelen te bereiken en de opgedragen studie­taken waren daarop afgestemd. Wie goed zijn best deed, kon alle tien de leerdoelen realiseren. Door de examencommissie wordt evenmin gesuggereerd dat de docent gesjoemeld heeft met de voorlichting over de tentameneisen: dat hij hun geadviseerd zou hebben zich bij de tentamen­voorbereiding te concentreren op de twee gewraakte leerdoelen en de overige acht leerdoelen links te laten liggen. Het enige kritiekpunt van de commissie is dat de toetstaken van het tentamen niet representatief zijn voor de gehele verzameling van doeltaken die de cursusdeel­nemers onder de knie moesten krijgen. Kennelijk hanteert de examencommissie als uitgangs­punt dat de studieleiding op basis van de uitkomsten van de summatieve eindtoets behoort te kunnen garanderen dat alle tien de leerdoelen in voldoende mate bereikt zijn. Op dat uitgangs­punt valt heel wat af te dingen (tabel A).
Een tentamen is ondeugdelijk als deelnemers zakken terwijl ze de stof voldoende beheersen of als ze slagen terwijl ze de stof niet voldoende beheersen. Wanneer deelnemers voorkennis hebben van de toetstaken (de steekproef uit de verzameling van doeltaken die in de leerdoelen besloten liggen), dan is het verdedigbaar het tentamen wegens ondeugdelijkheid ongeldig te verklaren. Dat is eveneens het geval als de slaagkans kunstmatig door de docent is opgekrikt door vooraf hints te geven over de deelverzamelingen van doeltaken die binnen resp. buiten de steekproef zullen vallen. Ook is het verdedigbaar dat een tentamen ongeldig wordt verklaard als het slaagpercentage kunstmatig door de docent is opgevijzeld door alleen gemakkelijke toetsitems in de steekproef op te nemen en de diepere beheersing ongetoetst te laten. Maar, naar mij dunkt, gaat de examencommissie van ASIS te kort door de bocht als zij een door de docent afgenomen summatieve eindtoets ondeugdelijk acht en ongeldig verklaart, enkel en alleen op grond van het feit dat deze eindtoets geen getrouwe afspiegeling is geweest van de leerdoelen van de cursus.
Lees verder naar tabel A en Naschrift (PDF)