Paula van Manen (1968) heeft half september een kritische kroniek gepubliceerd van een vernieuwingsproject dat ze als mbo-docent heeft meegemaakt. En daarom is ze in december geschorst.
Ze is opgeleid tot orthopedagoog en onderwijskundige en ze is als docent verbonden aan ROC Nijmegen (team Pedagogisch Werk). Het vernieuwingsproject betreft de ontwikkeling en invoering van een gepersonaliseerde leerroute: bij onze drie opleidingen ‘leer je op je eigen manier en in je eigen tempo werken aan de leerdoelen (…). Onze leercoaches begeleiden jou daarbij.’ De klassikale lessen zijn dus afgeschaft. In het AOb-Onderwijsblad (december 2019) en op de website van CNV-Onderwijs (21/1/2020) werd Paula van Manen geïnterviewd over haar boek.
Maar waarom is ze geschorst door haar werkgever? Het is een kritische kroniek, die niet voorbij gaat aan de negatieve gevolgen voor studenten. Het is begrijpelijk dat een ‘reflective professional’ de behoefte voelt om het vernieuwingsproject chronologisch te boek te stellen, zodat zijzelf van haar ervaringen kan leren, samen met haar teamgenoten. Maar voordat ze het verhaal ook voor onderwijsprofessionals buiten haar eigen kring toegankelijk maakte, had ze eerst toestemming aan haar teamgenoten moeten vragen. En indien ook de belangen van haar werkgever op het spel stonden, had zij ROC Nijmegen eveneens om toestemming moeten vragen. Ik denk dat het boek inderdaad de belangen van haar werkgever raakt: in hoeverre voelen betrokken collega’s zich in hun hemd gezet? kan de onderwijsinspectie lastige vragen komen stellen? bestaat er het risico dat gedupeerde studenten claims gaan indienen? in hoeverre komt de reputatie van de betrokken opleidingen in gevaar?
Gehoor gevend aan haar professionele beroepsethiek, heeft Paula van Manen participerende journalistiek bedreven, maar door haar journalistieke product vervolgens (enigszins geanonimiseerd) te publiceren, is zij in strijd gekomen met haar juridische en ethische verplichtingen jegens haar werkgever. Ten gevolge van dit tragische rolconflict zit ze nu werkeloos thuis.
Nog wat achtergrondinformatie: In het kader van de bundel ‘Flexpraktijken, in gesprek met flexibiliseringspioniers in het beroepsonderwijs’ is bij het CINOP (13/1/2020) de beschrijving van de flexibiliserende innovatie van het Nijmeegse team Pedagogisch Werk verschenen.
Participerende journalistiek
/
Alle reactiemogelijkheden zijn voor dit bericht momenteel gesloten.
8 reacties op “Participerende journalistiek”
schreef:
Als blogger koop ik niet zo veel boeken. De laatste keer dat ik in dubio was, ging het om het proefschrift van Henk van Berkel over Juridisch Correct Examineren. Dat had ik nog wel vaker kunnen gebruiken, maar ik kocht het niet toen ik gewaar werd dat hij op de digitale versie een vierjarig embargo had gezet tot november 2024. Blijkbaar wil hij niet echt met zijn boek een groter lezerspubliek bereiken.
Maar de Vlaamse (en Leidse) blogger Pedro de Bruyckere heeft gelukkig het boek van Paula van Manen gekocht en gelezen. In eerste instantie veronderstelde hij dat ze een verontwaardigde klokkeluider was (18/1/2020). Maar toen hij het eenmaal gelezen had (23/1/2020a, 23/1/2020b), schetste hij een genuanceerder beeld van Paula als loyale onderwijsprofessional.
UPDATE 1: Dr. Ton Bastings, mbo-docent Nederlands, heeft eveneens een recensie geschreven van het boek (BON 15/2/2020).
UPDATE 2: Inmiddels is een afschrift van het december-artikel van het Onderwijsblad (1/12/2019) op de AOb-website geplaatst. De concluderende kop (Mbo-docent beschrijft mislukte innovatie van binnenuit) komt uiteraard voor rekening van de tijdschriftredactie, maar het is denkbaar dat haar werkgever juist door die kop tot arbeidsrechtelijke actie werd aangezet. Ze had al eerder als strijdbare actievoerder haar sporen verdiend. Verder is vermeldenswaard dat ze haar teammanager, de sectordirecteur en een bestuurslid in het najaar van 2018 heeft ingelicht over haar publicatieplannen, maar dat ze de tekst door niemand vooraf heeft laten inzien. Ook wel pikant: de teammanager door wie de onderwijsvernieuwing was ingevoerd, is ‘al snel naar een nieuwe uitdaging (vertrokken).’
UPDATE 3: Op haar website geeft Paula van Manen een overzicht van alle recensies van haar boek.
schreef:
Zelf heb ik het boek dus niet gelezen, maar ik begrijp dat het mede een kroniek is geworden van de dingen die fout zijn gegaan in het veranderingsproject, en met name ook van de dingen waardoor studenten (en docenten) in hun belangen geraakt zijn. In dat opzicht is het een soort ethische kroniek geworden. Misschien kan de kroniek nog eens worden doorgelicht aan de hand van twee recente publicaties van Kennisnet (een stichting die besturen in het po, vo en mbo ondersteunt bij een professionele inzet van ict). Half januari werd een Ethiekkompas gepubliceerd waarmee ict-plannen stapsgewijze kunnen worden geanalyseerd. Dat kompas is ingebed in een rapport onder de titel Waarden wegen: Een ethisch perspectief op digitalisering in het onderwijs (Remco Pijpers et al. 2020). In drie praktijkcasussen wordt gedemonstreerd hoe het Ethiekkompas met vrucht kan worden toegepast. De tweede casus (pp. 13-15) gaat over de Gelderse Onderwijsgroep Quadraam, die ict wilde inzetten ten behoeve van gepersonaliseerd leren. Met behulp van het Ethiekkompas formuleerden de initiatiefnemers zes waarden die in het eventuele project versterkt (c.q. niet verzwakt) zouden moeten worden. Uiteindelijk kwamen ze tot vier condities die in het projectplan vervuld moesten worden om aanvaardbare uitkomsten tot stand te brengen.
De beide genoemde publicaties van Kennisnet sluiten aan bij de vijf speerpunten van de Digitaliseringsagenda Primair en Secundair onderwijs (maart 2019). Het vijfde speerpunt is namelijk dat structurele aandacht moet worden besteed aan de ethiek van digitalisering in het onderwijs (op.cit. pp.12-13). De VO-raad kondigt op zijn website aan (23/1/2020), dat hij samen met bestuurders uit het po en vo aan een ‘gemeenschappelijk waardenkader’ werkt en dat hij dat rond de zomer klaar hoopt te hebben.
schreef:
Waar kwam dat project vandaan, dat Paula van Manen van 2016 tot 2018 in haar boek heeft beschreven? Het lijkt een voorloper (of pilot?) te zijn van de Strategische agenda digitalisering mbo 2018-2022, die de MBO-Raad in 2018 in de vorm van een bestuursakkoord met OCW heeft opgesteld. Flexibilisering van het onderwijs was namelijk een van de hoofddoelstellingen van de agenda. Anders dan in de po- en vo-agenda, behoorde structurele aandacht voor de ethiek van digitalisering niet tot de doelstellingen van de toenmalige mbo-agenda.
schreef:
Een sleuteldocument waaraan het wederzijdse handelen van de werkgever enerzijds en de professionele werknemer anderzijds getoetst kan worden, is het Professioneel Statuut dat de MBO-Raad in 2009 met de vakbonden is overeengekomen. De AOb wijdde dan ook op haar website een nieuwsbericht (19/1/2020) aan de schorsing.
schreef:
Onderwijsredacteur Patricia Veldhuis (NRC 23/2/2020) geeft een update over de affaire Van Manen. Volgens het CvB waren vóór het verschijnen van het boek afspraken gemaakt met de werknemer. Toen bleek dat zij zich daar niet aan had gehouden en sommige collega’s zich door de inhoud van het boek in de rug voelden aangevallen, heeft het CvB een vrijwillige time-out voorgesteld. Toen zij dat voorstel afwees, koos het CvB voor een onvrijwillige time-out (schorsing). ‘Beide partijen zijn inmiddels in gesprek over een mogelijke terugkeer (…). Als deze mediation niet slaagt, volgt eind maart een gang naar de Commissie van Beroep.’ Volgens haar advocaat wil ze liefst zo snel mogelijk weer aan het werk.
UPDATE 1: Het Onderwijsblad (AOb 4/6/2020) bericht dat de Geschillencommissie inmiddels uitspraak heeft gedaan over de rechtmatigheid van de schorsing: de werkgever heeft procedurele fouten gemaakt.
UPDATE 2: Paula van Manen geeft een update op haar website (25/5/2020). De werkgever wil het arbeidscontract ontbinden op grond van een verstoorde arbeidsverhouding, zo nodig af te dwingen via de kantonrechter.
UPDATE 3: De Gelderlander (18/6/2020) geeft een update. Minister Van Engelshoven beantwoordt Kamervragen van PVV’er Harm Beertema (26/6/2020). Zij is het met hem eens dat iedere docent het recht moet hebben ‘met inachtneming van de geldende wet- en regelgeving omtrent privacy (…) een boek over zijn of haar ervaringen op de werkvloer te schrijven.’
UPDATE 4: De kantonrechter vonnist dat de docent wegens een verstoorde werkrelatie mag worden ontslagen (NRC 10/9/2020).
UPDATE 5: Het gerechtshof te Arnhem bekrachtigt het vonnis van de kantonrechter, niet alleen vanwege de verstoorde arbeidsverhoudingen maar ook vanwege het feit dat ze bedrijfsgevoelige informatie heeft geopenbaard (AD 19/4/2021). Helaas is in het vonnis (http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHARL:2021:3667) geen aandacht besteed aan de professionele plicht om bij een ernstige misstand als klokkenluider op te treden. Maar om aanspraak te kunnen maken op de wettelijke bescherming van klokkenluiders, moet je beginnen met een interne melding bij het orgaan dat daartoe door de instelling is aangewezen.
schreef:
Paula van Manen is ontslagen op grond van verstoorde arbeidsverhoudingen, maar heeft tegen dat verslag beroep aangetekend. Dat staat in een VK-column van Martin Sommer (30/10/2020), die is opgenomen in haar nieuwe website Gepersonaliseerd onderwijs.
schreef:
[…] docenten professionele terughoudendheid betrachten. Begin dit jaar schreef ik over een mbo-docente (22/1/2020). Ze was betrokken bij een revolutionair vernieuwingsproject in haar opleiding. Maar er ging […]
schreef:
[…] 2019 publiceerde Paula van Manen een kritische kroniek van een vernieuwingsproject dat ze als mbo-docent had meegemaakt. Dat leidde tot haar ontslag, […]