De vrijwillige ouderbijdrage in het basis- en voortgezet kent twee varianten: (1) de vrijwillige variant en (2) de vrijwillig-doch-voorwaardelijke variant. In de tweede variant verspelen de ouders het aangeboden genot (bijvoorbeeld de schoolreis naar Rome) als ze niet betalen (het kind mag in dat geval niet mee naar Rome en vervult tijdens de schoolreis zijn eventuele leerplicht via een alternatief programma op school). Vorig jaar werden Kamervragen gesteld over het onderwijsaanbod aan hoogbegaafden: mag dat (geheel of gedeeltelijk) gefinancierd worden volgens de tweede variant?
Het antwoord van demissionair staatssecretaris Dekker (31/8/2017) was volstrekt duidelijk. In het kader van het Passend Onderwijs heeft iedere leerling recht op de onderwijsondersteuning die voor hem of haar noodzakelijk is. Dus als de geboden onderwijs­ondersteuning voor hoog­begaafden (HB) echt nodig is, dan mag aan de ouders weliswaar op basis van vrijwilligheid een bijdrage in de kosten worden gevraagd, maar mag het recht op die onderwijs­ondersteuning niet afhankelijk worden gesteld van de betaling van deze ouderbijdrage. En als een school zich niet aan de regels houdt, aldus de staatssecretaris, moeten de ouders aan de bel trekken, want de Inspectie zal dan handhavend optreden. Dat waren geen loze woorden, want enkele maanden eerder (23/5/2017) was een basisschool in Lent beboet omdat zij ouders verplichtte de rekening te betalen om hun kind aan het HB-programma te laten deelnemen, terwijl het programma niet geafficheerd werd als een vrijblijvende service maar als het basisaanbod voor de hoogbegaafden. De school ging daartegen in beroep bij de afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, maar de Inspectie werd in het gelijk gesteld (7/2/2018).
Het kabinet-Rutte II gaf dus de garantie dat passend HB-onderwijs kosteloos wordt en dat het zodoende toegankelijk wordt gemaakt voor iedere leerling, ongeacht de financiële positie van zijn of haar ouders. Sinds acht maanden is Rutte III aan zet en heeft minister Slob de portefeuille van Sander Dekker overgenomen. Blijkens zijn antwoord (3/7/2018) op nieuwe Kamervragen continueert hij de beleidslijn van zijn voorganger, maar over handhavend optreden van de Onderwijsinspectie wordt door hem niet meer gerept.
Update: Maandag 2 juli van 13 tot 20 uur debatteert de Vaste Kamercommissie voor OCW in de Groen van Prinstererzaal over passend onderwijs (op video live te volgen).