Studenten in technische opleidingen moeten worden vrijgesteld van collegegeld, zegt Ronald Plasterk in het TV-programma Buitenhof (27/5/2012). Eerder hebben de werkgevers in de metaalnijverheid en elektrotechnische industrie hetzelfde bepleit (FME 19/5/2012): ‘Het tekort aan bèta-technici is de grootste dreiging voor het voortbestaan van de technologische industrie in Nederland.’ Ik begrijp het niet helemaal.
1. Sommige delen van de Europese Unie worden door werkloosheid geteisterd. Als er in het Nederlandse bedrijfsleven een tekort aan bètatechnici dreigt, waarom werft men ze dan niet in het buitenland?
2. En mochten de werkgevers Nederlandstalige bètatechnici nodig hebben, dan kunnen zij hen lokken met studiebeurzen, hogere stagevergoedingen, hogere salarissen en betere carrièreperspectieven voor technische functies. Laat de markt van vraag en aanbod z’n werk doen.
3. Plasterk gaat van de onbewezen stelling uit dat de vraag naar bètatechnische studieplaatsen verhoogd wordt door verlaging van de studiekosten. Hij miskent de andere kostenfactoren: de lange studieduur, de hoge studielast en het risico op studiemislukking, alsmede de risico’s betreffende werkzekerheid, salarisniveau en carrièrekansen (1, 5, 10, 25, 40 jaar na afstuderen).
4. Als de Nederlandse overheid de studiekosten voor bètatechnici verlaagt, subsidieert zij indirect de Nederlandse technologische industrie. Op die manier drukt zij immers de looneisen (en dus de loonkosten) binnen die sector. Dat verstoort een eerlijk mededingingsbeleid binnen het Nederlandse en Europese bedrijfsleven.
5. Het is inconsequent studenten op grond van het profijtbeginsel een fors collegegeld in rekening te brengen maar techniekstudenten daarvan vrij te stellen, terwijl zij niet minder profijt uit hun opleiding trekken. Dat is in strijd met het gelijkheidsbeginsel.
6. Laat de overheid liever de bezuinigingsmaatregelen intrekken die de deelname aan het hoger onderwijs belemmeren (hoge BSA-drempels, ingrepen in het duaal en deeltijdonderwijs en in de studiefinanciering, voortdurende collegegeldverhogingen, het hoge instellingscollegegeld en de langstudeerboete) en laat zij een krachtig beleid voeren ten gunste van de arbeidsmarktparticipatie van 45-plussers.
Op nu.pdva.nl (27/5/2012) blijkt dat de PvdA niet alleen gratis bètatechnisch onderwijs voor hbo- en wo-studenten wil (conform de wens van FME), maar ook voor mbo-studenten. De sitebezoekers reageren zeer sceptisch. Ook de gymnasiale aspirantstudenten Lieke Kuiper en Jim van Mourik (VK 29/5/2012) tonen zich sceptisch: verbeter liever de kwaliteit van het wiskundeonderwijs op de middelbare school.
Met zijn voorstel tot collegegelddifferentiatie kan Plasterk zich overigens op een precedent beroepen. Studenten die een tweede bachelor- of masteropleiding willen volgen, betalen in principe een torenhoog instellingscollegegeld, maar als die tweede studie binnen de CROHO-sector Onderwijs of Gezondheidszorg valt, betalen ze het (al dan niet verhoogde) wettellijke collegegeld.
Er zijn ook forse aansluitingsproblemen tussen vwo en w.o.: negen op de tien aankomende studenten van de TU Eindhoven zakt voor de diagnostische instaptoets Wiskunde (Eindhovens Dagblad 30/5/2012). Er is blijkbaar iets mis met de studeerbaarheid van de TUE-programma’s: de reguliere TUE-propedeuse stelt onverantwoord hoge eisen, die eigenlijk slechts bij een honours course passen.
DUB (1/6/2012) bericht dat in het concept-verkiezingsprogramma van het CDA eveneens van collegegelddifferentiatie wordt gesproken, ten gunste van technische opleidingen en lerarenopleidingen in de tekortvakken. Wat die a.s. leraren in de tekortvakken betreft, kan een collegegeldreductie volgens mij worden geboekt als een soort studiebeursje vanwege de overheid-als-werkgever.
In Trouw (4/6/2012) reageert Mark Lammerts (TUD-voorlichtingsman) op het FME/PvdA-voorstel: collegegelddifferentiatie helpt niet, maar het zou wel aardig zijn om het tweede masterjaar gratis te maken. Tussen de regels door kun je lezen waarom collegegelddifferentiatie niet helpt: de technische universiteiten zijn niet bereid de zware selectie in de propedeuse te verzachten (hetgeen zij eufemistisch het probleem van de ‘verkeerde studiekeuze’ noemen). Het PvdA-plan van Plasterk (en Jadnanansing) omvat niet alleen collegegelddifferentiatie maar ook halvering van de uitval in de TU-propedeuse!
De Nationale Onderwijsgids (30/6/2012) bericht dat Plasterks plannetje door het PvdA-congres is geschrapt uit het verkiezingsprogramma. Maar de FME-donatie in de PvdA-verkiezingskas is in elk geval binnen, denk ik.