Per 1 juli jongstleden is in de Duitse Bondsrepubliek de dienstplicht afgeschaft. Voorheen moesten achttienjarige mannen negen maanden militaire dienstplicht vervullen. In plaats van deze Wehrdienst konden ze ook voor Zivildienst opteren: negen maanden sociale dienstplicht. Eén op de vier mannen koos dit alternatief. Tegen een bescheiden zakgeld vulden zij jaarlijks 90.000 fulltime arbeidsplaatsen in de zorgsector, het jeugdwerk, etc. Nu de militaire en sociale dienstplicht is afgeschaft, dreigen die arbeidsplaatsen onvervuld te blijven. Men tracht het ontstane gat enigszins te dichten door jongeren te stimuleren na hun middelbare school 6 tot 24 maanden fulltime vrijwilligerswerk te verrichten. Maar er zijn ook tegengeluiden. In hoeverre heeft de sociale dienstplicht de reguliere arbeidsmarkt verstoord? Hoe groot is het risico dat laaggekwalificeerde werkzoekenden op de arbeidsmarkt verdrongen worden door goedkope fulltime vrijwilligers? En in hoeverre wordt de kennis­economie geschaad als jongeren hun school- en studieloopbaan onderbreken met zo’n omvangrijke stage in het vrijwilligerswerk?
In Nederland bestaat de militaire dienstplicht al sinds 1996 niet meer. In de plaats daarvan wilde het CDA een sociale dienstplicht van drie maanden invoeren, voor alle leerlingen in het voortgezet onderwijs. Vooralsnog bleek dat politiek niet haalbaar, maar onlangs heeft het CDA toch een eerste succesje geboekt. Terwijl de sociale dienstplicht in Duitsland is afgeschaft, wordt zij in Nederland opgetuigd. Op 5 juli jongstleden is door de Eerste Kamer het fundament gelegd: met ingang van het komend schooljaar zijn alle leerlingen verplicht tijdens hun schoolloopbaan een Maatschappelijke Stage van minimaal 30 uur in het georganiseerde vrijwilligerswerk te lopen. In eerste instantie is dat een peuleschil, doch via een simpele Algemene Maatregel van Bestuur kan het verplichte urental naar bevind van zaken verhoogd worden. De vraag is dus bij welk urental deze verplichte ‘community service’, onder het mom van sociale, maatschappelijke of burgerschapsvorming, in dwangarbeid ontaardt.
Bron: Das Ende des Zivildienstes (The European 25/2/2011)