onderwijsethiek.nl

Het einde van het schooljaar nadert: het is bijkans de laatste dag dat je de meester plagen mag. Een jaartje geleden heeft Adam Cohen daarover een juridische column geschreven (Time 20/6/2011). Leerlingen moeten respectvol met hun leraren omgaan. Dat staat in de schoolregels. Misschien is plagen nog tot dáár aan toe, doch pesten is in elk geval verboden. Maar tegenwoor­dig zijn er de sociale media, zoals Facebook en Blogger. Mogen Amerikaanse scholieren een ‘spotblog’ openen en van daaruit hun school en hun leraren op de korrel nemen? Dat is de juridische vraag die Adam Cohen op tafel legt. Sommige scholen menen dat leerlingen straf verdienen als ze zich respectloos over de school of de leraren uitlaten, ongeacht of dat via binnen- dan wel buitenschoolse media geschiedt. Maar de Amerikaanse rechter denkt daar anders over. De First Amendment van de Amerikaanse grondwet geeft scholieren vrijheid van meningsuiting, zelfs als ze daar­mee een loopje nemen met het schoolgezag. Buiten school mogen zij de spot met hun school en met leraren drijven, zolang hun uitlatingen binnen de grenzen van de wet blijven. Een (openbare) school mag hun daarvoor geen straf opleggen.
En hoe zit dat dan met leraren: mogen zij eveneens een weblog openen om hun leerlingen op de hak te nemen? Zij kunnen weliswaar op de grondwettelijke vrijheid van menings­uiting aanspraak maken, maar in hun relaties met leerlingen zijn ze gebonden aan het arbeidscontract met hun werkgever en aan hun professionele beroepscode. Zij mogen spottende leerlingen dus niet met gelijke munt betalen. Dat is de Amerikaanse democratie in optima forma: een eerlijke balans tussen macht en tegenmacht. De leraren en de school oefenen met gepaste middelen macht over de leerlingen uit. En deze kunnen waar nodig tegenmacht uitoefenen. Niet alleen met binnenschoolse inspraakprocedures, maar ook met hun buitenschoolse vrijheid van meningsuiting.