Stop de gedoogcultuur, zo luidde de oproep van de politieke jongerenorganisaties (NRC-Handelsblad 18/9/2000). In de onderwijswetten zijn allerlei bepalingen opge­nomen om de belangen van leerlingen en studenten te beschermen. Van onderwijs­instellingen wordt dan verwacht dat ze zich daaraan houden. Scholen zijn immers professionele organisaties, die de belangen van hun ‘cliënten’ voorop stellen. Maar als ze dat niet doen: komt het Ministerie of de Inspectie dan in het geweer? Daar kan men niet van op aan, tenzij de belangen van de BV Nederland in het geding zijn.
Een recent voorbeeld is de vrijwillige ouderbijdrage. Scholen zijn wettelijk verplicht de ouders er uitdrukkelijk op te wijzen dat die bijdrage facultatief is. Jasper van Dijk (SP) heeft daar kamervragen over gesteld: wilt u zorgen dat de scholen zich aan de wet houden? Mevrouw de staatssecretaris antwoordt: nee, in principe laat ik dat aan de lokale Medezeggenschapsraad en de individuele ouders over; zij moeten bij het schoolbestuur of eventueel bij hun landelijke klachtencommissie aan de bel trekken (alleen als ik toevallig hoor dat een bepaalde school de wet overtreedt, zal ik het schoolbestuur daarop aanspreken). De staatssecretaris, representant van de uitvoe­rende macht, gedoogt dus dat schoolbesturen wettelijke regels overtreden die bedoeld zijn om de belangen van (de minvermogende ouders van) leerlingen te beschermen. En zij is dus niet bereid met haar wettelijke wapens te rinkelen om naleving te bevorderen. Aldus beledigt zij de wetgevende macht en ondermijnt zij het vertrouwen van de burgers in het functioneren van de rechtsstaat. Want in een rechtsstaat behoort de uitvoerende macht toe te zien op de naleving van de wetten. Althans …
… terwijl ik dat schrijf, bekruipen me tegenstrijdige gevoelens. Als burger verwacht je dat wetshandhavers zich door wijsheid laten leiden en niet door bureaucratische winzucht en letterknechterij.