onderwijsethiek.nl

Het moet niet gekker worden. Wenda studeert Criminologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze had erin toegestemd het tentamen Formeel Strafrecht thuis af te leggen onder elektronische surveillance van het Amsterdamse bureau ProctorExam. Bij de start kreeg ze een computersignaal dat de proctoring niet werkte. Conform de voorgeschreven procedure nam ze direct contact op met de helpdesk, maar die meldde dat de storing inmiddels verholpen was. Na twee weken kreeg ze bericht dat ze geslaagd was, maar een paar weken later mailde de examen­commissie dat haar tentamen ongeldig was verklaard: de proctoring heeft niet gewerkt en daardoor “is het voor [ons] helaas onmogelijk geworden om uw tentamen te controleren op fraude.”
Dat is de omgekeerde wereld. Het schrikbeeld van ISO-voorzitter Dahran Çoban is hier bewaarheid: dat de computer gaat bepalen of een tentamen wel of niet geldig is (ScienceGuide 16/9/2020). De examencommissie kan niet aannemelijk maken dat de studente de storing willens en wetens veroorzaakt zou hebben. De commissie maakt ook niet aannemelijk dat de studente op de hoogte zou zijn geweest van de storing en dat ze zich dus vrij had kunnen wanen om te frauderen. Evenmin maakt de commissie aannemelijk dat de studente tevoren ernstig nalatig zou zijn geweest bij het uitvoeren van de voorgeschreven testprocedures en dat ze niet gecontro­leerd zou hebben of haar systeemconfiguratie aan de gestelde systeemeisen voldeed (voldoende uploadsnelheid?). Wenda kan, in­tegendeel, aannemelijk maken dat zij niet op de hoogte was van de storing en dat ze zelfs overtuigende signalen had gekregen dat de surveil­lance-apparatuur en -programmatuur wél werkte.
Naar mijn gevoel verdient Wenda een forse schadevergoeding, plus smartegeld. Er zijn zeker situaties denkbaar dat de examen­commissie gedwongen is de tentamenuitslag van onschuldige studenten ongeldig te verklaren. Bijvoorbeeld als achteraf blijkt dat sommige tentamen­deelnemers voorkennis hebben gehad van de tentamenvragen, ongeacht of dat door toedoen van studenten dan wel door nalatigheid van de studieleiding is gebeurd. Indien niet precies te achterhalen valt naar wie die voorkennis is uitgelekt, moet het tentamen ongeldig worden verklaard. Of bijvoorbeeld een onwaarschijnlijke situatie in de tentamenhal: alle tien sur­veillanten waren plotseling in zwijm gevallen en de tentamendeelnemers zagen met eigen ogen dat ze nu zonder gevaar konden gaan spieken. Maar in het geval van Wenda berustte de beslissing van de examencommissie louter op gemakzucht. Er was geen zwaar forensisch onderzoek nodig om tot de conclusie te komen dat Wenda van fraudeverdenking moest worden vrijgepleit.
Bron: Erasmus Magazine (18/9/2020a, 18/9/2020b, 17/9/2020), NOS (17/9/2020).
Zie ook de lezersreacties op: Security.nl (17/9/2020) en Nu.nl (18/9/2020).