Mogen scholen een middag vrijaf geven opdat hun leerlingen naar de rechtstreekse uitzending van de WK-wedstrijd Nederland-Denemarken kunnen kijken? Ja, dat mag, maar zij mogen vervallen lesuren niet meetellen voor de jaarlijkse urennorm. Volgens het ministerie doen zij er goed aan, de wedstrijd bijvoorbeeld op een groot scherm in de aula te vertonen, zodat er zo min mogelijk lesuren verloren gaan. Deze suggestie heeft als bijkomend voordeel dat ouders hun dagindeling niet hoeven om te gooien: ze kunnen erop vertrouwen dat hun kinderen veilig onder de hoede van de school blijven. Maar er is ook een nadeel. Het is in strijd met de missie van de school om leerlingen aan eenzijdige indoctrinatie bloot te stellen. Twee uur oranjegekte in de aula, waar leraren en leerlingen zich ‘en masse’ van hun chauvinistische kant laten kennen, heeft onmiskenbaar indoctrinerende trekjes. Sommige ouders en leerlingen zijn daar niet van gediend. Uit hoofde van haar onderwijsethiek behoort de school aan de leerlingen uitdrukkelijk de mogelijkheid te bieden zich aan deze manifestatie van doorgeschoten vaderlandsliefde te onttrekken.
Maar hoe zit dat in het basisonderwijs? Mijn zesjarige kleindochter beweert bij hoog en bij laag dat ze de wedstrijd maandagmiddag in de klas te zien krijgt. Ik kan het nauwelijks geloven. Zij heeft nog niet de leeftijd bereikt waarop men ‘informed consent’ kan veronderstellen en aan haar ouders is niets gevraagd. Ik denk dat de TV-wedstrijd dan moet worden ingebed in klassegesprekken over wij- en zij-gevoelens. Waarom juicht de kroonprins van Oranje het oranjeteam toe? Waarom kiezen mensen partij vóór het ene en tégen het andere team? Mag je ook voor de Denen applaudisseren of zijn dat onze vijanden? Wat is eigenlijk het doel van een sportwedstrijd? En wat is sportief?
De vader van de zesjarige kleindochter bericht dat de wedstrijd niet in klasseverband wordt bekeken maar in de centrale ruimte. Wie niet wil kijken, blijft gewoon in het eigen lokaal bij de eigen leerkracht.
Waarom heeft het ministerie in het geciteerde bericht eigenlijk niet gewezen op de mogelijkheid na schooltijd naar de herhaling op uitzending gemist te kijken?
Op dit moment speelt Nederland tegen Slowakije. Rond het naburige café wordt ‘Holland, Holland’ gescandeerd. Engeland is inmiddels uitgeschakeld door zijn nederlaag tegen Duitsland. In mijn stukje had ik het over de blootstelling van leerlingen aan een overmaat aan oranje vaderlandsliefde, maar ik vergat de mogelijke overmaat aan vreemdelingenhaat. Op een school in Kent zijn er sluimerende tegenstellingen tussen Engelse en Slowaakse leerlingen. Welswaar heeft Engeland in de groepswedstrijden niet tegen Slowakije gespeeld, maar tijdens een wedstrijd op groot scherm kwam die animositeit tot uiting in regelrecht beledigende spreekkoren van de Engelse leerlingen tegen de allochtonen (en met name de Slowaken?). De schoolleiding greep meteen in. Op basis van de beelden op de closed-circuit televisie is een flink aantal Engelse leerlingen geschorst of zelfs van school gestuurd, bericht Kent Online (25/6/2010).
Ik begrijp uit het gejuich dat Oranje inmiddels aan de winnende hand is?
Het is duidelijk: de toeschouwers op het naburige caféterras identificeren zich met het Oranjeteam. Waanzinnig gejuich bij een Oranjedoelpunt en stil verdriet bij een punt van Uruguay. Interessante vraag: in hoeverre is het gejuich tevens een manifestatie van hevig patriottisme? De verzamelde aanhangers zongen het Wilhelmus luidkeels mee, maar ook tijdens de wedstrijd en in de uren erna werd het volkslied veelvuldig aangeheven en vurig meegezongen. Ook de nationale driekleur rukt steeds meer op bij het lokale voetbalpubliek, veel meer dan op Koninginnedag het geval is. De Nederlandse natie is aan de winnende hand en men bidt dat men het in de finale tegen de Duitse buren mag opnemen. Elf Nederlandse ridders treden in het strijdperk voor de eer van het Vaderland. Is dat erg? Nee, zolang men maar beseft dat het slechts een spel is.
In De Volkskrant (10/7/2010) werd oud-sportjournalist Ben de Graaf geïnterviewd door Cris Ruitenfrans. Hij werd in 1978 door hoofdredacteur Lockefeer uit zijn Argentijnse bed gebeld omdat hij te negatief over Oranje overtredingen schreef. Te negatief? Hij rekende het tot zijn professionele taak om objectief verslag te doen van elke sportwedstrijd. Vier jaar eerder, tijdens het WK in Duitsland, hebben reservespelers van het Oranjeteam hem zelfs wegens dat zelfde gebrek aan vaderlandsliefde het zwembad in gejonast.