onderwijsethiek.nl

Forensisch psychiater Bandy Lee, geboren in 1970, is een nationaal en internationaal ge­respecteerd docent en onderzoeker. Ze was verbonden aan de Medical School van Yale University, maar mei 2020 werd ze ontslagen omdat ze als klokkeluider de publiciteit had gezocht. Ze was namelijk samen met vele vakgenoten tot de professionele conclusie gekomen dat president Trump qua per­soonlijkheidsstructuur een ongeleid projectiel was, dat hij in die functie een regelrecht gevaar voor de Amerikaanse samenleving vormde en dat het haar pro­fessionele plicht was zich daarover publiekelijk uit te spreken. InsideHigherEd (30/3/2021) bericht dat ze onlangs een gerechtelijke procedure is gestart om haar ontslag aan te vechten op grond van de academische vrijheid van docenten en onderzoekers (waaronder de vrijheid om wetenschappelijke bevindingen te publiceren en binnen bereik van een wijder publiek te brengen).
De werkgever, Yale University, verweet haar dat ze onprofessioneel heeft gehandeld, in strijd met haar plichten als rolmodel jegens psychiaters-in-opleiding. In de beroepscode (sectie 7:3) staat namelijk dat je geen professioneel oordeel over de geestesgesteldheid van publieke figuren mag publiceren als je hen niet face-to-face onderzocht hebt. Die bepaling staat te boek als de Goldwater Rule, verwijzend naar de actie anno 1964 van 1189 psychiaters die publiekelijk stelden dat de conservatieve presidentskandidaat Barry Goldwater psychologisch ongeschikt was voor de functie van president van de Verenigde Staten. Bovendien verbiedt de ethische code (sectie 7:3) een professioneel oordeel over een cliënt zonder diens toestemming te publiceren.
De werkneemster, Bandy Lee, stelt ter verdediging, (a) dat niet alleen face-to-face onderzoek maar ook observatie tegenwoordig algemeen aanvaard is als onderzoeksmethode om valide psychiatrische of psychologische uitspraken over een cliënt te doen; (b) dat ze haar profes­sio­nele oordeel gebaseerd heeft op minutieus onderzoek naar het publieke optreden van Donald Trump (niet alleen op onderzoek door haarzelf maar ook op onderzoek door vele vakgenoten); (c) dat de bevindingen van dat onderzoek grondig gedocu­menteerd en geboekstaafd zijn; en (d) dat clinici niet alleen moeten worden afgerekend op de Goldwater Rule (sectie 7:3, het belang van de individuele cliënt) maar ook op hun maatschappelijke verantwoordelijkheid (sectie 7:0, het belang van de samenleving). Verder heeft zij gewetensvol voldaan aan de eis van Yale University dat ze te allen tijde duidelijk maakt dat haar uitspraken voor rekening van Lee-als-wetenschapper komen en beslist niet voor rekening van haar werkgever.
Zie ook: Haar persoonlijke apologie (USA Today 11/10/2019).