onderwijsethiek.nl

Dit is het projectarchief van mijn onderzoek naar de herkomst van het drinkliedje Generaal Van Everdingen. Gaandeweg is het onderzoek verbreed, zodat het zich nu tevens tot de educatieve signaalrijmen op het militaire trompetsignaal DRAF uitstrekt. Het projectarchief geeft een overzicht van de zes interim-verslagen die inmiddels verschenen zijn. De URL van het projectarchief is: https://www.onderwijsethiek.nl/varia/generaal-van-everdingen. De url van het eindverslag is: https://onderwijsethiek.nl/varia/generaal-van-everdingen-de-geschiedenis-van-een-liedje/ (24/8/2023).

Wemeldinge: spotlied op rangen en standen
Interim-verslag 1.01 d.d. 28/10/2021
URL: https://onderwijsethiek.nl/wp-content/uploads/2023/02/Wemeldinge-spotlied-op-rangen-en-standen.pdf
Aansluitend bij de hypothesen van Heldring (1998) veronderstelde ik dat de Generaal (met zijn lange coda) een Leids studentenliedje (tevens Bredaas cadettenliedje?) is, met een onbekend aantal varianten; dat de melodie ontleend is aan het militaire trompetsignaal DRAF (en in tweede instantie aan de Tweede Hongaarse Rapsodie van Franz Liszt); en dat (sommige) teksten tevens als educatief signaalrijm hebben gediend om de betekenis van het trompetsignaal te onthouden. Eén van de oudere varianten zou kunnen zijn: En meneer van Wemeldinge.

Generaal Van Everdingen: een spotliedje
Interim-verslag 2.01 d.d. 10/1/2022a
URL: https://onderwijsethiek.nl/wp-content/uploads/2023/02/Generaal-Van-Everdingen-een-spotliedje.pdf
Ik stelde voor, onderscheid te maken tussen militaire signaalrijmen, militaire spotliedjes, Leidse spotliedjes en spotliedjes op vaderlandse personages, maar ik hield (ten onrechte) vast aan het idee dat alle liedjes een lange coda hebben.

Generaal Van Everdingen: een drinkliedje (I)
Interim-verslag 3, versie 3.01 d.d. 27/9/2022b
URL: https://onderwijsethiek.nl/wp-content/uploads/2023/02/Generaal-Van-Everdingen-een-drinkliedje-i.pdf
Toen ik de publicaties van Verhoeff had gevonden, werd het mij duidelijk dat er een hele verzameling met (flarden van) signaalrijmen bestaat en dat deze een korte coda hebben. Dat wil zeggen: een coda die precies in het maatschema van het trompetsignaal Draf past. We moeten dus twee soorten liedjes onderscheiden: (educatieve) signaalrijmen met korte coda en (spottende) drinkliedjes met lange coda. Wat de muzikale herkomst betreft, kan vermoedelijk alleen de lange, pompeuze coda van de drinkliedjes aan de Tweede Hongaarse Rapsodie worden toegeschreven. Daarmee rees de vraag wat de melodische en tekstuele herkomst van het trompetsignaal en de bijbehorende signaalrijmen is.

Generaal Van Everdingen: een drinkliedje (II)
Interim-verslag 3, versie 3.02 d.d. 15/2/2023a
URL: https://onderwijsethiek.nl/wp-content/uploads/2023/02/Generaal-Van-Everdingen-een-drinkliedje-ii.pdf
Het nadeel van versie 3.01 is dat zij een beetje uit haar voegen is gebarsten. De vraag naar de melodische en tekstuele herkomst van het trompetsignaal Draf en de bijbehorende signaalrijmen is daarom overgeheveld naar het interim-verslag 4.01. In plaats daarvan is een advies aan de beheerders van de Nederlandse Liederenbank opgenomen: splits de bestaande record over de Generaal in tweeën (het drinkliedje van de Generaal Van Everdingen en het oudere signaalrijm van de Luitenant Van Everdingen).
De foto van de Generaal-majoor G.G. van Everdingen, behorende tot de Collectie Stichting Historische Verzameling KMA te Breda, is met toestemming van deze stichting gereproduceerd in interimverslag 3 (versies 3.01 en 3.02) en in het eindverslag.

Bestevaar van Wageningen: richtingen voor nader onderzoek
Interim-verslag 4.01, d.d. 15/2/2023b
URL: https://onderwijsethiek.nl/wp-content/uploads/2023/02/Bestevaar-van-Wageningen.pdf
Er worden vraagstellingen en hypothesen geopperd over de herkomst van twee nauw verwante signaalrijmen: enerzijds rond de Wageningse burgemeester (opgevoerd in de Nederlandse Liederenbank), door mij omgedoopt tot Bestevaar van Wageningen, en anderzijds de Luitenant Van Everdingen die ongeschonden door Verhoeff (1976) is opgediept.

Bestevaar van Wageningen: voortgangsnotitie 402
Interimverslag 4.02, d.d. 13/3/2023d
URL: https://onderwijsethiek.nl/wp-content/uploads/2023/02/Bestevaar-van-Wageningen-402.pdf
De melodie van het trompetsignaal DRAF dateert van 1814. Wellicht is er al in de loop van de negentiende eeuw een signaalrijm ontstaan dat geënt was op een kinderliedje.